Kadına yönelik şiddet algoritması

Hekim Sözü Nisan-Haziran 2024
46

Eda Özdemir, Sosyal Hizmet Uzmanı

Şiddet sonucu kamu hastanelerine başvuru bazen doğrudan hastaneye, bazen de önce karakol sonra hastaneye başvuru şeklinde olmaktadır. Biz burada karakola intikal ettiği için polis eşliğinde hastaneye getirilen şiddet mağduru ile değil kendi ya da bir yakını tarafından şiddet sonrası hastaneye başvuran şiddet mağduru ile karşılaştığımızda neler yapmalıyız onun üzerinde duracağız.

Sağlık çalışanları; Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun (6284 Sayılı Kanun) kapsamında şiddete maruz kalan kadınlara uygulanan müdahaleler; teşhis etme, risk değerlendirmesi yapma, tıbbi bakım sağlama, psikolojik destek sağlama ve diğer hizmetler için yönlendirme gibi multidisipliner bir çalışma içerisinde olmalıdır. Hekim teşhis etme, tıbbi bakım sağlama, adli raporlama gibi hekimlik görevinin yanında; şiddet mağdurunun psikososyal yönden değerlendirilerek gerekli müdahalelerin yapılabilmesi için her bir şiddet vakasını sosyal hizmet uzmanına yönlendirmelidir. Kadına yönelik şiddet sonrasında tıbbi tedavi için başvurular; hastane acil servislerinin 24 saat hizmet sunması ve kolay ulaşabilir olması nedeniyle yüksek oranda acil servislere olmaktadır. Bununla birlikte yaralanma sonrası cerrahi branşlara, kadın doğum acillerine ya da psikiyatri servislerine de yatışlar sıklıkla gerçekleşmektedir. Bu nedenle servis yatışı olan ya da poliklinik başvurusu esnasında şiddet mağduru olduğunu düşündüğünüz her bir hasta için hastane sosyal hizmet birimine konsültasyon oluşturmak gerekmektedir. Görüşme yaptığımız şiddet mağduru hastalar ile aşağıdaki süreç ilerlemektedir:

Şiddet mağduru kişinin tepkileri arasında korku, çaresizlik duyguları çok baskın olabilmektedir. Travmatik bir olay olan şiddet mağduru bir kişinin mantıklı düşünememe, karar verememe, duygusal karmaşa yaşaması, hissizlik içerisinde olabileceği göz önünde bulundurularak hastanın sakinleşmesini sağlamak, duygusal destek vererek rahatlatmak sosyal hizmet uzmanı olarak yaptığımız ilk şeydir.
İkinci olarak risk değerlendirilmesini yaparak kadın için eve dönüş güvenli değil ise ve talebi var ise polis aracılığıyla şiddet mağduru kadın T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi (ŞÖNİM) bünyesindeki kadın konuk evine gönderilmek üzere kolluk ile iletişime geçilir.
Sığınma evi talebi olmayan kadın evine dönecek ise bir güvenlik planı oluşturulabilmesi için bilgilendirilir. KADES uygulaması anlatılır.
Birçok kadın yasal hakları konusunda bilgi sahibi olmadığı için hastanın mevcut durumuna göre ona uygun 6284 kapsamında alınabilecek tedbir kararları (evden uzaklaştırmak, iletişim araçlarıyla rahatsız etmesini engellemek, evinize, işinize veya diğer adreslerinize yaklaşmasını engellemek, kişisel bilgilerinizi gizletmek, şiddet uygulayıcının silahına el koydurtmak, tedbir nafakası talep etmek, kişiden korunmak amacıyla yakın koruma talep etmek vb. gibi) hakkında nereye ve nasıl başvurabileceği anlatılır.
Şiddet ortamında çocukların varlığı sorgulanır. Şiddetin olduğu ev ortamında çocukların şiddete doğrudan ya da ikincil olarak maruz kalacağı unutulmamalı gerekli hallerde çocuklar için 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu ve 6284 kapsamında tedbir kararları resmi bildirim ile istenir ve gerekli görülmesi halinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’ndan ev incelemesi talep edilir.
Birçok şiddet mağduru kadın çocuklarının velayetini alamayacağı ya da çocuklarıyla bir sığınma merkezine gidemeyeceği konusunda yanlış bilgilendirilerek şiddet ortamından çıkması, şiddet uygulayan tarafından zorlaştırmaya çalışılmaktadır. Bu konuda mevcut yasalar, genellikle annenin yanında olduğu için doğru yasal bilgiler verilir.
Şiddet mağduru kadın ekonomik olarak avukat tutamayacak durumda ise Baronun Kadın Hakları Merkezi tarafından ücretsiz avukat sağlanması için gerekli iletişim ve yönlendirme yapılır.
Çoğu kadının bir anda karar vermek ve harekete geçmek konusunda zamana ihtiyacı olduğu göz önünde bulundurularak, ne zaman isterlerse danışmanlık almak için tekrar randevu olmaksızın birimimize başvurabilecekleri hastaya aktarılır. Hasta acil durumlarda aranacak telefonlar ve yasal bilgileri içeren bir bilgilendirme kâğıdı ile taburcu edilir.
Şiddet mağduru kadının durumu –özel bir talebi yoksa- kamu davasına dönüşmesi amacı ile polise ve eş zamanlı olarak ŞÖNİM’e bildirilerek süreç sonlandırılır.

Kadınlar hastane başvurularında şiddeti direkt belirtebildikleri gibi şiddete uğradıklarını saklama yoluna da gidebilirler. Hekim klinik tablodan ve öykü değerlendirmesinde şiddetten şüphelenirse; kadınla güven bağı oluşturarak eğer o istemiyorsa bunu bildirmek zorunda olmadığını ancak bu konu hakkında kendisine bilgilendirme yapılabilmesi için sosyal hizmet uzmanı ile gizlilik içerisinde konuşmasının onun yararına olacağını bildirmesi ve kadının sosyal hizmet uzmanı ile görüşmesini sağlayabilmesi kadın için destekleyici olacaktır.

Şiddet mağduru ile karşılaştığında; Kişinin o an içinde bulunduğu zorlayıcı duyguları anlamaya çalışmak, suçlamadan şefkatle dinlemek çok önemlidir. Kişiyi dinlemek için orda bulunman ona güç verecek, yalnız olmadığını hissettirecektir. Kadına can güvenliği ve barınmak için başvurabileceği kurumlar olduğunu, yaşanılan konuttan şiddet uygulayanın uzaklaştırılabileceğini, çocuklarından koparılmayacağını, barodan ücretsiz hukuk yardımı alabileceğini, devlet ve belediyelerden sosyal yardım alabileceğini, şiddet döngüsünün ne olduğunu, bazı önemli numaraları [ŞÖNİM (Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi) İstanbul 0212 465 21 96 – 97, ALO Sosyal Hizmetler – 183, ALO Baro - 444 26 18, Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattı - 0212 656 96 96] paylaşabilirsiniz.

Kadına yönelik şiddet bir toplumsal sağlık sorunudur. Maalesef son 4 yılda Acil Servis üzerinden kadına yönelik şiddet vakalarının tıbbi sosyal hizmet birimimize konsülte edilme sayısı dramatik şekilde azalmıştır. 4 yıl içerisinde defalarca durum acil servis klinik sorumlularına bildirilse de bu konuda farkındalık oluşturulamamıştır. Kadına yönelik şiddet vakalarında hastanın teşhis edilmesi ve sosyal hizmet uzmanına bildirilmesiyle bu sorunun iyileştirilmesi için üzerimize düşeni birlikte yapabilmek umuduyla, tekrar görüşmek üzere.