29 Temmuz 2023 tarihli Resmî Gazete’de Sağlık Bakanlığı tarafından “Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik” yayınlandı.

 

Yönetmelik ile sağlık hizmetlerinde tanıtım ve bilgilendirme faaliyetlerini kimlerin yapabileceği, bilgilendirmenin kapsamı ayrıntılı olarak tarif edildi. Sağlık hizmetlerinde reklamın her türlüsünün yasak olduğu yönetmelikle net bir dille ifade edilmiş oldu. 

 

Yönetmeliğe göre, inceleme gereği oluşan durumlarda İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde idari kadro, avukat, ilgili uzman ve ilgili meslek kuruluşundan bir temsilci ile komisyon oluşturulacağı ilan edildi. Komisyonca yapılan değerlendirmenin sonucu, hem Ticaret Bakanlığı’na hem bağlı bulunulan meslek kuruluşuna iletileceği, gerekirse Radyo ve Televizyon Üst Kurulu’na da gönderileceği ifade edildi. Bu yönetmelik ile uygulanacak cezalar da belirlendi. Yönetmeliğin detayları hakkında daha geniş bilgi sahip olmak isteyenler için yönetmeliğin orijinal hâlini ve İstanbul Tabip Odası avukatlarımızca hazırlanan yönetmelikle ilgili değerlendirmeyi ekte paylaşıyoruz. 

     

Reklam, bir ürünün ya da hizmetin piyasa koşullarında tüketimini artırmaya yönelik bir faaliyettir. Sağlık hizmeti piyasa ilişkileri ile düzenlenen bir tüketici faaliyeti olarak görülemez. Sağlık,  temel bir insan hakkıdır. Toplumdaki herkese ulaşabilir olmasının temel şartı ücretsiz olmasıdır. Bu nedenle ilgili tüm hukuksal düzenlemeler ve etik kurallar gereği sağlık alanında reklam yapmak kesinlikle yasaktır, öyle de olmalıdır. 

   

Son yirmi yıldır uygulanan Sağlıkta Dönüşüm Programı (SDP) ile sağlıkta özelleştirme ve piyasalaştırma hızla artmış, sağlık alınıp satılabilir bir metaya dönüştürülmüştür. Sağlık hizmeti verenler açısından da bu dönemde hak kayıpları hızla artmıştır. Büyüyen özel sağlık sermayesi, hekimlerin kadrolu çalışmasını engellemiş, güvencesiz çalışma ortamında rekabetçi olmaya zorlamıştır. Alım gücü yıldan yıla eriyen hekimler, içine çekildiği bu piyasa düzeninde günümüz iletişim araçlarını, sosyal medya platformlarını daha fazla kullanır hale gelmiştir. Yaratılan rekabet ortamında hekimler, reklam yapmak zorunda hissetmeye, hissettirilmeye başlamıştır. İşin vahim yanı bu durum, yalnızca hekimler arasında değil toplumda da normal karşılanır hâle gelmiştir. Bilgiye ulaşımın kolaylaşması ile yanlış bilginin yayılımı da hızlanmıştır. Sağlık ve sağlık çalışanı bilgisi popüler kültür öğesi kılınmıştır.  

 

Bu yeni oluşan ortam koşullarını değerlendirmek ve ilgili kuralları netleştirmek için geçmiş yıllarda Türk Tabipleri Birliği çalışmalar yürütmüş, İstanbul Tabip Odası ve oda avukatlarının da yoğun katkılarıyla oluşturulan “Hekimler ile Sağlık Kuruluşlarının Elektronik Ortamdaki Paylaşımlarına İlişkin Kılavuz” 2016 yılı Türk Tabipleri Birliği 67. Büyük Kongresi’nde kabul edilmiştir. O tarihten beri tabip odalarınca yürütülen denetim ve soruşturmalarda, Onur Kurullarının yaptığı kovuşturmalarda bu kılavuz doğrultusunda değerlendirme yapılmıştır. 17 Kasım 2019 tarihinde yine İstanbul Tabip Odası, UDEK ve Türk Tabipleri Birliği tarafından “Sağlık Hizmetinde Tanıtım İhlalleri-Sınırlar Sempozyumu” düzenlenmiş, sempozyum sonrası bir kararlılık bildirgesi yayınlanmıştır. 

 

İstanbul Tabip Odası ve Türk Tabipleri Birliği’nin son yıllarda üzerinde ısrarla durup, çalıştığı bir konuda ilgili yönetmeliğin nihayet Sağlık Bakanlığı’nca yürürlüğe koyulması, bu yönetmelikteki ifadelerin 2016’da yayınlanan kılavuzumuzla benzer ifadeler içermesi bizleri mutlu etmiştir. Bu yönetmeliği hekimlik mesleğinin etik sınırlar içerisinde icra edilebilmesi için önemli bir adım olarak görüyoruz. İstanbul Tabip Odası yönetimi, oda avukatları ve özel hekimlik komisyonu olarak, İl Sağlık Müdürlüğü’nce oluşturulacak “Sağlıkta Bilgilendirme ve Tanıtım Faaliyetleri İl Değerlendirme Komisyonu” içerisindeki temsiliyetimizi çok önemsiyoruz. Hekimlik sanatının tıbbi etik sınırlar içerisinde, hasta mahremiyetini koruyarak icra edilebilmesinin ön koşulu olan bu yönetmeliğin doğru ve etkin şekilde uygulanmasını sağlamak için var gücümüzle çalışacağımızı şimdiden ilan ediyoruz.