Bilindiği gibi Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun 9.12.2004 tarih ve 25665 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun'un 8. maddesine dayanarak çıkarılan Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Yönetmelik'in amacı ise; "birinci basamak sağlık hizmetlerini güçlendirmek ve verilen sağlık hizmetinin kalitesini artırmak, aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarının çalışma usul ve esaslarını, çalışılan yer, kurum ve statülerine göre öncelik sıralamasını, aile hekimliği uygulamasına geçişe ve nakillere ilişkin puanlama sistemini ve sayılarını, aile sağlığı merkezi olarak kullanılacak yerlerde aranacak fiziki ve teknik şartları, meslek ilkeleri, iş tanımları, performans ve hizmet kalite standartlarını, hasta sevk evrakı, reçete, rapor ve diğer kullanılacak belgelerin şeklini ve içeriğini, kayıtların tutulması ile çalışma ve denetime ilişkin usul ve esasları belirlemek" şeklinde düzenlenmiştir.

Geride bıraktığımız yaklaşık 5 yıllık uygulama döneminde çeşitli kereler değişiklik ve tadilat gören Yönetmelik, bilindiği gibi 25.05.2010 tarih ve 27591 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği ile yürürlükten kaldırıldı.

DEĞİŞİKLİK VE YENİLİKLER

1-Madde 3- Tanımlar

Önceki Yönetmelikteki tanımların yanı sıra; Toplum Sağlığı Merkezi ve Yerinde Sağlık Hizmeti tanımları eklenmiş. Yanı sıra "geçici aile hekimi" (ve geçici aile sağlığı elemanı) önceki Yönetmelikte sadece; Aile hekiminin (ve aile sağlığı elemanının) yıllık izin veya hastalık izninde bulunduğu sürede yerine bakan kişi olarak tanımlanmışken, şimdi bu tanıma "veya boş aile hekimliği (aile sağlığı elemanı) pozisyonuna yerleştirme yapılıncaya kadar bu pozisyona görevlendirilen aile hekimi (aile sağlığı elemanı)" ibaresi eklenmiş

2- Madde 4-Aile hekiminin görevleri

Önceki yönetmelikte aile hekimlerinin görevleri arasında gösterilen;

• Bakanlıkça belirlenen ve uygulamaya konulan kişiye yönelik özel sağlık programlarını yürütmek ve
• İlk yardım ve acil müdahale hizmetlerini vermek veya verilmesini sağlamak görevleri yeni Yönetmelikte sayılmamış.

Önceki yönetmelikte de sayılan bazı görevleri konusunda ise değişiklikler yapılmış:

• Önceki Yönetmelikte yer alan "ilk kayıtta ev ziyareti ile kendisine bağlı kişilerin sağlık durumlarını tespit etmek" görevi, şimdi "kendisine kayıtlı kişilerin ilk değerlendirmesini yapmak için 6 ay içinde ev ziyaretinde bulunur ve kişilerle iletişime geçer" halini almış.
• Evde veya gezici/yerinde sağlık hizmetlerinin yürütülmesine ilişkin olarak eski yönetmelikte "güvenliğin sağlanması kaydıyla" hizmet sunumundan söz edilirken bu ibare kaldırılmış.
• Öncekinde "temel laboratuar" hizmetlerinin verilmesinin sağlanacağı veya verileceği düzenlemesinde verilecek hizmet "tetkik" hizmetleri olarak değiştirilmiş.
• Gerektiğinde hastayı gözlem altına alma görevine ilişkin "kısa süreli" tanımlaması kaldırılmış.
• Gerektiğinde hastanın yatırılarak tedavisine ilişkin var olan düzenleme, bu işin "gözlem amaçlı" yapılacağı yönünde değiştirilmiş ve bunun "entegre sağlık hizmetinin sunulduğu merkezlerde" yapılacağı belirtilmiş.
• Ayrıca önceki Yönetmelikte "yerel sağlık idaresi" ibaresinin geçtiği yerlere TSM almıştır. Böylece aile hekimi,

Yeni olarak;
• İlgili mevzuatta birinci basamak sağlık kuruluşları ve resmi tabiplerce kişiye yönelik düzenlenmesi öngörülen her türlü sağlık raporu, sevk evrakı, reçete ve sair belgeleri düzenleyeceği,
• Kayıtlı kişileri yılda en az bir defa değerlendirerek sağlık kayıtlarını güncelleyeceği,
• Bakanlıkça belirlenen konularda hizmet içi eğitimlere katılacağı,
• Bakanlıkça ve ilgili mevzuat ile verilen diğer görevleri yapacağı düzenlenmiş.

3- Madde 6-Gezici ve yerinde sağlık hizmetlerinin yürütülmesi

Yönetmelik, gezici sağlık hizmetini; Aile hekimi ve/veya aile sağlığı elemanının, müdürlükçe tespit edilen ulaşımın zor olduğu mahalle, belde, köy, mezra gibi yerleşim birimlerine Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre giderek mahallinde vereceği sağlık hizmeti, olarak tanımlıyor

"Aile hekimlerinin gezici sağlık hizmeti sunacakları bölgelerdeki yerleşim birimlerine bir plan dâhilinde periyodik aralıklarla ulaşmaları ve hizmet vermeleri esastır. Gezici sağlık hizmetine ilişkin planlama; coğrafi durum, iklim ve ulaşım şartları ile kendisine bağlı yerleşim birimlerinin sayısı dikkate alınarak ve her 100 kişi için ayda üç saatten az olmamak üzere aile hekimi tarafından yapılır. 750 kayıtlı kişiye kadar haftada en az bir kez, 750 ve üzeri kayıtlı kişiye ise haftada en az iki kez gezici sağlık hizmeti verilir. "

Yerinde sağlık hizmeti ise; Aile hekimi ve/veya aile sağlığı elemanının, müdürlükçe tespit edilen cezaevi, çocuk ıslahevi, huzurevi, korunmaya muhtaç çocukların barındığı çocuk yuvaları ve yetiştirme yurtları gibi kişilerin kayıtlı oldukları aile hekimlerine doğrudan başvuru imkânlarının olmadığı ya da aile hekimlerini serbestçe seçme imkânının bulunmadığı toplu olarak yaşanılan ancak tabibi olmayan kurumların talebi üzerine, Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslara göre giderek yerinde vereceği sağlık hizmeti, olarak tanımlanıyor. Aile hekimleri Bakanlık tarafından, "yerinde sağlık hizmeti sunmakla yükümlü kılınabiliyor"
"Bu yerlerde her 100 kişi için ayda üç saatten az olmamak üzere; 750 kayıtlı kişiye kadar haftada en az bir kez, 750 ve üzeri kayıtlı kişiye ise haftada en az iki kez yerinde sağlık hizmeti verilir. Cezaevi ve çocuk ıslahevi için bu süre iki kat olarak uygulanır."

Ayrıca gezici/yerinde sağlık hizmetlerinin ulaşım ve tıbbi donanım imkânlarının aile hekimince sağlanması kaydıyla aile sağlığı elemanı tarafından da yapılabileceği düzenlenmişse de, aile sağlığı elemanınca yapılan gezici/yerinde sağlık hizmeti süresinin aile hekiminin gezici/yerinde sağlık hizmeti süresinden sayılmayacağı eklenmiş.

Aile hekiminin bu çalışmaları nasıl bir mesai planlamasıyla yapacağına ilişkin bir açıklık yine bulunmuyor.

4- Madde 7-Bağışıklama

Eskiden aşılar sağlık grup başkanlıkları tarafından ulaştırılırken, şimdi toplum sağlığı merkezlerince ulaştırılıyor. Hekimler soğuk zincir şartlarının sürdürülmesinden sorumlu kılınıyor. Hatta Birden çok aile hekiminin görev yaptığı aile sağlığı merkezlerinde, aile hekimlerinin müştereken muhafaza ettikleri aşılar için üçer aylık aralıklarla bir aile hekimi ve bir aile sağlığı elemanı soğuk zincir sorumlusu olarak belirleneceği, yalnızca bir aile hekimliği biriminin bulunması halinde ise sorumluluğun bu birimdeki aile hekimi ile aile sağlığı elemanına ait olduğu düzenlemesi de yer alıyor.

5- Eski Yönetmeliğin "Acil hallerde aile hekiminin bilgilendirilmesi" başlıklı 8. Maddesi tamamıyla kaldırılmış durumda.

Kaldırılan maddeye göre, aile hekiminin müdahil olamadığı acil durumlarda, hasta veya başvurulan acil servisin yetkilisinin mümkün olan en kısa sürede aile hekimine bilgi vermesi gerekiyordu.

6- Madde 8-Kişilerin Aile Hekimini Seçebileceği Bölgeler

Önceki yönetmelikte de aile hekimlerine ilk kayıdın, aile hekimliği uygulamalarına yeni geçilen illerde il sağlık müdürlüğü tarafından kişilerin ikamet ettikleri bölge göz önünde bulundurularak yapılacağı, kişilerin daha sonra bulundukları yerin coğrafi şartlarına göre yakın konumdaki aile hekimini zaman ve bölge sınırlaması olmaksızın serbestçe seçebileceği, kendi seçimini yapan kişinin aile hekimini değiştirmesi için en az altı ay beklemesinin zorunlu olduğu düzenlenmişti.

Şimdiki düzenlemede yine ilk kayıtta belirleme müdürlük tarafından kişilerin ikamet ettikleri bölge göz önünde bulundurularak yapılıyor, ancak sonrasında kişiler "yakın konumdaki aile hekimi", "bölge sınırlaması" vb herhangi bir kriter olmaksızın tamamıyla serbest olarak seçim yapabiliyorlar. Aile hekimini değiştirme süresi de 6 aydan 3 aya indirilmiş durumda. Bu değişiklik talebinin hizmet alınmak istene aile hekimine veya ilgili TSM yapılacağı da yeni bir düzenleme olarak karşımıza çıkıyor.

7- Madde 10- Çalışma Saatleri

Aile hekimleri ve aile sağlığı elemanlarının, tam gün esasına göre çalışacakları düzenlemesi korunmuş. Ancak çalışma saatleri dışında ve resmi tatillerde, icapçı veya aktif nöbet uygulamaları çerçevesinde hizmetin devamlılığının sağlanacağı düzenlemesi kaldırılmış.

Entegre sağlık hizmeti sunulan merkezler dışında, hastanelerde aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına nöbet tutturulmaması esası benimsenmiş. Adli tıp kurumunun doğrudan hizmet vermediği ve hastane bulunan yerlerde yerinde otopsi dışındaki adli tıp hizmetlerinin hastaneler tarafından verileceği, yerinde otopsinin mesai saatleri içerisinde toplum sağlığı merkezi hekimlerince yapılacağı belirtilmiş; hastane bulunmayan ilçe merkezleri ve entegre sağlık hizmetinin sunulduğu merkezlerde ise acil sağlık hizmetleri ile yerinde otopsi hizmeti dışındaki adlî tabiplik hizmetlerinin mesai saatleri içinde aile hekimleri, mesai saatleri dışında ve resmi tatil günlerinde ise ilçe merkezindeki toplum sağlığı merkezi hekimleri, entegre sağlık hizmeti sunulan merkezlerde çalışan hekimler ve aile hekimlerinin toplamı dikkate alınarak icap veya aktif nöbet uygulamaları şeklinde yürütüleceği belirtilerek uygulama şekilleri gösterilmiş .

8- Madde 12-Göreve Başlayış ve Ayrılış

Önceki Yönetmelikte yer alan "Sözleşmeli aile hekimleri ve aile sağlığı elemanları Bakanlık veya kurumlarının muvafakati ile göreve başlayabilirler. Bu görevlerini yürüttükleri sürece kurumlarından ücretsiz izinli sayılırlar ve kadroları ile ilişkileri devam eder." düzenlemesi aynen korunmuş.

Sözleşmeli personel iken aile hekimi olanların, aile hekimliğinden ayrılmaları halinde " genel hükümlere ve Bakanlık mevzuatına göre eski görev yerlerinde bir pozisyona" dönecekleri belirtilmiş. Önceki halinde ise (kamu hizmetinden çıkarılmayı gerektirecek bir fiil dışında, uygulamadan vazgeçmesi durumunda veya herhangi bir suretle sözleşmelerinin sona ermesi koşuluyla) boş ise önceki sözleşmeli personel pozisyonlarına, bu pozisyon dolu ise aynı hizmet bölgesinde, bu bölgede boş pozisyon bulunmazsa sırasıyla üst hizmet bölgelerinde boş pozisyonlara öncelikle atanacakları düzenlenmişti.

Memur iken aile hekimi olanlar yönünden ise, aile hekimliği sözleşmesinin herhangi bir suretle sona ermesi halinde KADRO VEYA PERSONEL DAĞILIM CETVELİ FAZLALIĞINA BAKILMAKSIZIN ücretsiz izne ayrıldığı görev yerine dönecekler, ancak bu birim kapatılmış/kaldırılmışsa; (önceki dönemde ilçe sağlık grup başkanlıklarında görevlendiriliyorken) şimdi toplum sağlığı merkezine atanacaklar. Bu durumda 30 gün içinde kendisinin talep etmesi ve müdürlüğün de uygun görmesi ile bir defaya mahsus olmak üzere aynı il içinde personel dağılım cetvelinde açık olan ve doluluk oranlarına göre ihtiyaç duyulan kadrolardan birine yer değiştirme suretiyle ataması yapılabiliyor.
PDC'ye göre açık olmadığı durumda ne olacağı ise belirsiz bırakılmış.

Eski yönetmelikte yeralan "İki ay önceden bağlı olduğu il sağlık müdürlüğüne yazılı olarak bildirmek koşulu ile uygulamadan vazgeçerek diğer hekimlik alanlarına yönelmek her zaman mümkündür." ve "Aile hekimliği uygulaması içinde çalışan hekim, farklı bir göreve başlamak için aile hekimliği uygulamalarından ayrılmak zorundadır." düzenlemeleri kaldırılmış. Ancak bu koşullar halihazırdaki sözleşmede yer alıyor.

9- Madde 13- Performans Değerlendirmesi

Önceki düzenlemede "aile hekimlerinin performans değerlendirmesinde vermiş oldukları kişisel koruyucu sağlık hizmetleri ve sevk oranları dikkate alınır." düzenlemesi yer alıyordu. Maddenin şimdiki halinde sadece "verdikleri koruyucu sağlık hizmetleri"nin dikkate alınacağından söz ediliyor. Anayasa Mahkemesi ve Danıştay kararlarına uygun olarak "sevk oranları"nın da dikkate alınacağı düzenlemesi kaldırılmış durumda. Usul ve esaslar ise Ödeme Yönetmeliğine bırakılmış.

10- Madde 14- Hizmet Kalite Standartlarının Oluşturulması ve Geliştirilmesi

Önceki Yönetmelikte; aile hekimlerinin (ve aile sağlığı elemanının), Bakanlıkça belirlenen birinci, ikinci aşama ve aile hekimliğine yönelik yıllık hizmet içi eğitimlerin en az % 80'ine katılarak hizmet kalite standartlarının yükseltilmesini sağlamakla yükümlü olduğu düzenleniyor ve yanı sıra "öngörülen sevk oranını aşan aile hekimlerinin, sevk ettiği vakaların niteliğine göre hizmet içi eğitime tabi tutulabileceği" söyleniyordu.

Şimdi ise yine eğitimlerin %80'inine katılma yükümlülüğünden söz ediliyor. Ayrıca hizmet kalite standartları da tanımlanmış. Buna göre; Aile sağlığı merkezinin fiziki yapısı, donanımı, fonksiyonelliği, personel durumu ve hizmetin niteliği gibi hizmet sunumunu doğrudan etkileyen unsurlar hizmet kalite standartlarını oluşturur.

11- Performans kriterlerinin ücretlendirmeye esas alınacağına ilişkin eski 16. madde kaldırılmış durumda.

12- Madde 16- Aile Hekimi/Aile Sağlığı Elemanı Pozisyonlarının Tespiti

Önceden 2500-3000 kişiye bir aile hekimi düşecek şekilde belirleme yapılırken, şimdi ortalama 3500 kişiye bir aile hekimi düşecek şekilde aile hekimi çalışma bölgeleri tespit ediliyor.

Entegre sağlık hizmeti sunulan merkezlerin bulunduğu ilçe merkezlerindeki bütün aile hekimliği birimlerinin, bu merkezlerin bünyesinde açılacağı düzenlenmiş.

Sağlık evlerinde çalışmakta olan ebelerin, hizmet yönünden o bölgenin bağlandığı aile hekimine/hekimlerine; idari yönden ise toplum sağlığı merkezine bağlı olarak çalışacakları belirtilmiş. (Önceki halinde TSM'ye değil, Sağlık Grup Başkanlığına bağlı oldukları düzenlenmişti)

13- Madde 17- Eğitim

Eğitim tıpkı önceki Yönetmelikte olduğu gibi iki aşama halinde sürdürülüyor. Birinci aşama eğitim programı en çok on gün, ikinci aşama ise en az oniki aydan oluşuyor. Önceki halde oniki aylık eğitimin "modüler eğitim tarzı"nda olacağı belirtilmişken, şimdiki halde bu "uzaktan eğitim tarzı"na dönüşmüş. Keza "bu eğitimlerde Bakanlığın belirlediği kriterlere göre başarılı olmak esastır." ibaresi eklenmiş.

14- Madde 18-Aile Sağlığı Merkezi

Tıpkı önceki Yönetmelik döneminde olduğu gibi Aile sağlığı merkezi, Bakanlıkça öngörülen nüfus kriterleri esas alınmak suretiyle sözleşme yapmış bir ya da daha fazla aile hekimi tarafından açılabiliyor.

Ayrıca Bakanlıkça uygun görülen aile sağlığı merkezleri eğitim amaçlı olarak kullanılabileceği ve aile hekimlerinin, sağlık hizmetlerine yardımcı olmak amacıyla ebe, hemşire, sağlık memuru, tıbbi sekreter gibi ilave sağlık hizmetleri personeli ile güvenlik, temizlik, kalorifer, sekretarya vb. hizmetler için ferden veya müştereken personel çalıştırabileceği ya da hizmet satın alabilecekleri eklenmiş durumda.

15- Madde 19-Merkezin Fiziki Şartları

Yeni olarak; bir aile sağlığı merkezinde 2-6 aile hekimliği birimi olmasına azami dikkat gösterileceği ve tercihen binanın giriş katında kurulacağı, özürlü ve yaşlı hastaların giriş ve çıkışlarını mümkün kılan, kolaylaştırıcı tedbirlerin alınacağı belirtilmiş durumda.

Ayrıca her hekim için muayene odası büyüklüğü 8 m2 den 10 m2'ye çıkarılmış.

16- Madde20- Merkezin Teknik Donanımı

Yeni olarak; diapozon seti, EKG cihazı, Tromel, Negatoskop, Tekerlekli sandalye, Pulse oksimetre, Jeneratör, Genişletilmiş bağışıklama programı kapsamında uygulanan aşılar ve antiserumlar eklenmiş.

Bakanlıkça özellikleri belirlenen bilgisayar, donanım, yazılım ve bilgi teknolojileri ile ilgili asgari şartlara uyulacağı, yangına karşı alınması gereken tedbirlerin alınacağı, tıbbi atıklar ve çöpler için Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uygun tedbirlerin alınacağı belirtilmiş.

Ayrıca aile sağlığı merkezi gideri olarak yapılacak katkıların tespitinde kullanılmak üzere aile hekimliği birimlerinin, fiziki şartlar ve donanım açısından ek-3 deki gibi gruplandırılacağı düzenlenmiş.

17- Madde 21- Aile Sağlığı Merkezinin Oluşturulması

Aile hekiminin birden fazla belde veya köye gezici sağlık hizmeti vermek zorunda ise il sağlık müdürlüğünce uygun görülen merkezi konumdaki yerleşim biriminde ikamet edeceği düzenlemesi yerine, bu durumda aile sağlığı merkezinin, müdürlükçe uygun görülen merkezi konumdaki yerde kurulacağı düzenlenmiş.

Yeni olarak; Üniversitelerin aile hekimliği anabilim dalları veya eğitim ve araştırma hastaneleri aile hekimliği klinik şefliklerinin talebi, müdürlüğün uygun görüşü ve Bakanlığın onayı ile bir veya daha fazla aile sağlığı merkezinin eğitim, araştırma ve hizmet amacıyla kullanılabileceği ve

Bina ve müştemilatında eczane bulunan yerlerde aile sağlığı merkezi açılamayacağı
düzenlenmiş bulunuyor.

18- Madde 22- Aile Sağlığı Merkezinin İşletilmesi

Tamamen yeni bir madde… Aile sağlığı merkezinde birden çok aile hekimi hizmet veriyor ise, aile hekimlerinin kendi aralarında bir yönetim planı oluşturarak zorunlu haller dışında yılda bir kez yönetici belirleyeceği ve yönetici ismini müdürlüğe bildireceği, yöneticinin, aile sağlığı merkezinin işletilmesinden birinci derecede sorumlu olduğu ve yanı sıra bu merkezin müdürlük ve toplum sağlığı merkezi ile koordinasyonunu sağlamakla da görevli olduğu hükmü getirilmiş.

19- Madde 23- Tetkik ve Tahlil İşlemleri

Aile sağlığı merkezinde yapılamayan tetkikler eskiden ilçe sağlık grup başkanlığı bünyesinde veya il sağlık müdürlüğünün uygun gördüğü sağlık kuruşunun laboratuarında yapılırken, yeni düzenlemeye göre öncelikle halk sağlığı laboratuarı olmak üzere müdürlüğün uygun gördüğü bir laboratuarda yaptırılacak.

20- Madde 24- Sevk Evrakı, Reçete Düzenlemesi, Aile Hekiminin Bilgilendirilmesi

"Aile hekimi, hastasının ikinci ve üçüncü basamak sağlık hizmeti veren bir kuruluşa başvurmasına gerek olup olmadığına karar verir. Hastayı gerekiyorsa sevk eder ve verilen hizmetleri geri bildirim vasıtası ile izler" düzenlemesi korunuyor. Ayrıca önceden diğer sağlık kuruluşları tarafından epikriz doldurularak aile hekimine teslim etmek üzere hastaya verileceğinden söz edilmekteyken, şimdi elektronik ortamda bildirileceği düzenlenmiş durumda.

Önceki düzenlemede epikrizi doldurup hasta veya hasta yakınına vermeyen hekimler hakkında 657 sayılı Kanun gereğince işlem tesisi edileceği düzenlemesi kaldırılmış.

Gebe ve bebek tespiti ile izlemleri, doğum ve bildirimi zorunlu hastalıklar gibi durumlar ilgili aile hekimine iletilmek üzere hizmeti sunan sağlık kurum ve kuruluşu tarafından müdürlüğe en geç beş iş günü içerisinde bildiriliyor.

Bazı durumlarda sağlık grup başkanlıklarına tanınan reçete düzenleme yetkisi TSM hekimlerine verilmiş.

Ölü muayenesi ve defin ruhsatı düzenleyenler eskiden aile hekimini bilgilendirirken şimdi il sağlık müdürlüğüne bildiriyor. Aile hekimi (il sağlık müdürlüğü tarafından) bilgilendiriliyor.

Ölü muayenesi ve defin ruhsatını kimin düzenleyeceği sırasıyla sayılmış. (Belediye hekimi, TSM hekimi, aile hekimi, yoksa diğer şahıslar)

Düzenlenen belgelerin sağlık karnesine işleneceği hükmü kaldırılmış.
21- Madde 25- Yetkilendirilmiş Aile Hekimliği

Yönetmeliğe göre yetkilendirilmiş aile hekimliği hizmeti; Bakanlık dışında birinci
basamak sağlık hizmeti veren; üniversiteler, askeri birlikler, hastaneler, kurum ve işyerlerinde verilebilir. Bunun için Bakanlığın öngördüğü eğitimleri almaları ve kurumlarının teklifi ve Valilik onayı gerekiyor. Önceki düzenlemeden farklı olarak, fiziki şartlar ve teknik donanımın ilgili kurum tarafından karşılanması gerekiyor.

Yetkilendirilmiş aile hekiminin, aile hekimliği görevi dışında kalan hususlarda kendi mevzuat hükümlerine tabi olduğu açıkça belirtilmiş.

Üniversitelerin aile hekimliği anabilim dallarına ve aile hekimliği uzmanlık eğitimi veren eğitim ve araştırma hastaneleri aile hekimliği klinik şefliklerine kendilerinin talebi ve kurumlarının teklifi üzerine yetkilendirilmiş aile hekimliği yetkisi verileceği, bu birimlerde görev yapan öğretim elemanları kendi görev ve sorumluluk alanları dışında da kişi kaydı yapabilecekleri ilk defa düzenlenmiş.

Eski yönetmelikte yer alan, yetkilendirilmiş aile hekimi olmamalarına rağmen Toplum Sağlığı Merkezinde çalışan hekimlerin bölge dışından gelen hastalara birinci basamak sağlık hizmeti verebileceği yönündeki düzenleme kaldırılmış.

22- Madde 26- Tutulacak Kayıtlar

"Aile hekimlerinin kullandığı basılı veya elektronik ortamda tutulan kayıtlar, kişilerin sağlık dosyaları ile raporlar, sevk belgesi ve reçete gibi belgeler resmi kayıt ve evrak niteliğindedir." düzenlemesi korunmuş. Bakanlık tarafından belirlenen (kayıtlı kişi sayısı, yapılan hizmetlerin listesi, teşhis, reçete içeriği gibi) kimi verilerin; basılı veya elektronik ortamda Bakanlığa bildirileceği düzenlenmiş. (Önceki halinde yine bildirim yükümlülüğü bulunuyordu ama bunun yöntemi düzenlenmemişti)

23- Madde 27- Kayıtların Tutulma Şekli ve Muhafazası

"Kayıtların güvenliği ve mahremiyeti aile hekiminin sorumluluğundadır." düzenlemesi korunmuş.

Aile hekimlerinin, lisans hakları Bakanlığa ait olan veya Bakanlıkça belirlenip ilan edilen, standartlara haiz bir aile hekimliği bilgi sistemi yazılımı kullanmaları şartı getirilmiş.

Aile hekimliği bilgi sistemi ekranlarından hiçbir surette kişi, ürün ya da hizmet reklamına yer verilemeyeceği, hiçbir ürün ya da hizmetin satışı ve satışını teşvik edici yönlendirmeler yapılamayacağı, eklenmiş.

24- Geçici Madde 1-Eğitim Puanları

Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce tamamlanmış birinci aşama uyum
eğitimleri için eğiticilere eğitimin yapıldığı tarihte yürürlükte olan mevzuat
doğrultusunda ek puan verilir.

25- Geçici Madde 2- Açılmış Aile Sağlığı Merkezlerinin Durumu

Önceki Yönetmeliğe göre açılan aile sağlığı merkezlerinin; bina şartları ve fizik mekânları bakımından 01.01.2011 tarihine kadar bu Yönetmelik ile getirilen asgari fiziki şartlara uymak zorunda olduğu düzenlenmiş.

26- Ek-1 Aile Hekimliği Uygulamasında Atama İlgili Usul ve Esaslar

Önceki Yönetmelikte olduğu gibi öncelikle;

A- Kamu görevlisi olan hekimler

• Aile hekimliği uzmanları
Başvurabilmeleri için çalıştıkları kamu kurumunun muvafakat vermesi gerekiyor.
Birinci grup da yer alırlar ve hizmet puanına göre sıralanırlar.
Yerleştirme birinci gruptan başlar.
Ayrıca önceki Yönetmelikte olmayan;
Her aile sağlığı merkezinde bir pozisyon tercih edilebilir.
4 (dahil)- 6 (dahil) planlanmış aile sağlığı merkezinde ikinci bir aile hekimliği uzmanı, 6nın üzerinde birim bulunan merkezlerde ise üçüncü bir aile hekimliği uzmanı tercihte bulunabilir.
Merkezin aile hekimliği uzmanı kontenjanı dolmuşsa, ilgili hekim ancak bir alt gruptan hizmet puanları sıralamasına göre yerleşir.
• Tabipler ve diğer uzman tabipler
İkinci grupta yer alırlar, hizmet puanına göre sıralanırlar ve boş kalan aile hekimliği pozisyonuna yerleştirilirler.
(Birinci grubun yerleştirilmesinde tercih hakkını kullanmayan aile hekimliği uzmanları da bu grup ile birlikte yerleştirilir)
• Yedek Liste
İlk yerleştirmeye müracaat edip, yerleştirme işlemine katıldığı halde yerleştirme sırası kendisine gelmeden bütün pozisyonların dolması nedeniyle yerleştirilemeyenler yedek listeye kaydedilir.
• Aile hekimliği pozisyonuna yerleşme hakkı elde etmekle birlikte görevlerinden hemen ayrılması Bakanlıkça uygun görülmeyen hekimler
Seçtikleri pozisyon kendilerine tahsis edilerek ilin uygulamaya geçtiği tarihten itibaren azami 6 aya kadar sözleşme imzalamaları tehir edilebilir. Bu süre zarfında seçtikleri pozisyondaki aile hekimliği hizmetleri görevlendirme usulü ile yerine getirilir.

B-Kamu görevlisi olmayan hekimler

Aile hekimliği pozisyonlarının doldurulamaması halinde Valilik kamu görevlisi olmayan tabip ve uzman tabiplerden aile hekimi olarak çalıştırılmak üzere ihtiyaç duyulan sayıyı belirleyerek Bakanlıktan talepte bulunur.

Bakanlığın önerisi ve Maliye Bakanlığının uygun görüşü ile pozisyon adedi belirlenir.

Prim ödenmek suretiyle kamu sektörü dışında çalıştıkları süreler de dahil edilerek hizmet puanları hesaplanır.

C-Pilot İl Dışından Yerleştirme

Pilot ilde sözleşmeli aile hekimliği pozisyonlarının doldurulamaması halinde Bakanlık diğer illerden sözleşmeli aile hekimi istihdam edebilir.

Bu amaçla belirlenen boş aile hekimliği pozisyonları Bakanlığın internet sayfasından duyurulur.

D- Görevlendirme

Yine de dolmamışsa, boş pozisyonlar görevlendirme ile doldurulur.

Farklı ilçeden görevlendirme yapılması halinde, görevlendirme süresi, personelin rızası olmadıkça altı ayı geçemez.

27- Ek-1 Aile Hekimliği Uygulamasında Nakillerle İlgili Usul ve Esaslar

Naklen atanma talebinde bulunan aile hekimleri ile yeniden veya ilk defa işe başlamak isteyen uzman tabip ve tabipler; öncelik sırasına ve hizmet puanına göre, hizmet puanı bulunmayanlar ise müracaat tarihine göre sıralanır:

1-Naklen atanma talebinde bulunan aile hekimliği uzmanı tabipler,
2- Aile hekimleri,
3- Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan tabip/diğer uzman tabipler,
4- Diğer tabip ve uzman tabipler.

Boşalan pozisyona müracaatı kabul edilen aile hekimi veya aile sağlığı elemanı onbeş gün içinde görevine başlamak zorundadır.

Aile hekimi veya aile sağlığı elemanın bu Yönetmelikte düzenlenen hükümler dışında özür durumu gibi farklı nedenlerle naklen ataması yapılamaz.

28- Ek-1 Pilot İlde Pozisyon Boşalması Veya Yeni Pozisyon Açılması

Pilot ilde herhangi bir nedenle aile hekimliği pozisyonlarının boşalması veya yeni pozisyon açılması durumunda, en geç bir ay içinde aşağıdaki sıralamaya göre nakil veya yerleştirme işlemi yapılır:

1- Askerlik dönüşü veya doğum sonrası bir defalık tercih hakkı bulunan aile hekimleri.
2- Uzman aile hekimliği kontenjanı var ise; o pozisyona önce aile hekimliği yapan aile hekimliği uzmanları daha sonra ise kadrosu veya pozisyonu pilot ilde olan aile hekimliği uzmanları.
3- 5258 sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanununa tabi olarak pilot ilde sözleşmeli aile hekimi olarak görev yapanlar, aile hekimi olma hakkını kazanmakla beraber idari görevlerinden ayrılmaları uygun görülmeyen il sağlık müdürü, müdür yardımcıları veya şube müdürleri ile pilot ilde aile hekimi iken askerlik dönüşü veya doğum sonrası bir defalık tercih hakkını kullanmayan aile hekimleri.
4- Varsa yedek liste.
5- Kadrosu veya pozisyonu pilot ilde olan tabip/uzman tabipler.

Yerleştirme yapılırken, Bakanlığın internet sayfası üzerinden en az beş gün süreyle boş pozisyonun ilanı yapılır ve il içinde yer değiştirme talebi olan personelin belirlenen yer, gün ve saatte yerleştirme toplantısında hazır bulunmaları duyurulur.

Aile hekimliği pozisyonunda göreve başlayan sözleşmeli aile hekimi, bu pozisyonda fiilen bir yıl çalışmadan aynı ilde başka bir aile hekimliği pozisyonuna nakil talebinde bulunamaz. Bir yıllık fiilen çalışma süresinin hesaplanmasında, hafta sonu ve resmi tatil günleri fiili çalışmadan sayılır. Ancak yıllık, mazeret ve hastalık izinli geçirilen günler ise fiili çalışmadan sayılmaz.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME

Sağlıkta dönüşüm programının bir parçası, birinci basamak sağlık hizmetlerine tercümesi olan aile hekimliği; sadece sağlık ocaklarını kaldırmakla/ birinci basamak sağlık hizmetlerini "dönüştürmekle" kalmıyor, yanı sıra hekimleri özlük hakları ve özellikle iş güvencesi yönünden de seçeneksiz bırakıyor.

Diğer yandan aile hekimliği uygulamasına ülke genelinde ve tabiî ki İstanbul'da geçileceğinin ilanından sonra hekimlerin haklı beklentisi; pilot uygulamanın eksik ve aksayan yönleri ve yargı kararları ışığında yeni bir düzenleme yapılmasıydı. Oysa yukarıda özetleme çalıştığımız Yönetmelik, tercih yapmaya hazırlanan hekimleri yüzlerce soru ve belirsizlik ile karşı karşıya bırakmayı sürdürüyor.

Örneğin;

• Yerleştirmeler için belirleyici önemde olduğu anlaşılan hizmet puanlarının hesaplanmasından,
• Hiçbir kriteri olmaksızın tamamıyla idare tarafından belirlenen eğiticilere ve bu nedenle/ bu sıfatla eğiticilere verilen ek puanlara,
• Topluma ait yerlerin ve olanakların (sağlık ocağı binası, içindeki teçhizat ve donanım vb) özel bir sağlık hizmeti sunumu uğruna, çok ucuza "kiraya" verilmesinden,
• Kamu mekanlarının yetersizliği nedeniyle kimi hekimlerin Sağlık Bakanlığı ve/veya belediyeye ait yerlerde daha ucuz kira ödeyerek, kimilerinin ise özel mülklerde fahiş kiralarla yer aramak zorunda kalmasına neden olan eşitsizliğe kadar,
• Aile hekiminin yoğun ve neredeyse aralıksız çalışması beklenirken, bir de gezici ve yerinde sağlık hizmetleri ile yükünün daha da ağırlaşmasından,
• İşyeri hekimliği için, aile hekimliği eğitimi almaya zorlayıp, mesleğe yönelik sınırlama getirmesine,
• Aile hekimliği pozisyonuna yerleşme hakkı elde etmekle birlikte "görevlerinden hemen ayrılması Bakanlıkça uygun görülmeyen" hekimler için, bu pozisyonun 6 aya kadar korunmasına kadar…

eşitsiz, ölçüsüz ve bu nedenle keyfiyete açık düzenlemeden söz etmek mümkün. Önceki yargı kararları ve Türk Tabipleri Birliği değerlendirmeleri ışığında; bu düzenlemelerin de yargıya taşınması yerinde olacaktır kanısındayız.

Hukuk Bürosu
01.06.2010

BENZER HABERLER

Hekimlere Hukuki Danışmanlık Hizmeti Sunmaya Devam Ediyoruz

Hekime Şiddet Cezasız Kalmadı

7 Ocak Yönetmelik Değişikliği Davaları Hakkında Bilgi Notu

Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik Yayınlandı

Haklılığımız Tescil Edildi! Sağlıkta Şiddeti Protesto Etmek Suç Değildir!

Muayenehane Hekimlerine Çalışma Kısıtlaması Getiren Yönetmelikler Bir Kez Daha Değişti