Page 41 - Hekim Sözü (Sayı 15) Mayıs-Haziran 2021

RÖPORTAJ

algınların yarattığı bu atmosfer- kadar çok çeşit olursa ve ne kadar çok
Sden de yararlanarak aşıda patent yerde üretilirse o kadar iyi.
eleştirisini insan ve yaşam odaklı bir atenti elinde tutanlara karşı da
yaklaşımla pozitif ve sonuç alıcı bir Pdemokratik baskı gücünü oluştura-
tartışmaya nasıl dönüştürebiliriz?
bilir miyiz?
DSÖ uğraşıyor. Sınır Tanımayan Kesinlikle. Uluslararası alanda var
Doktorlar, başka savunucu gruplar var böyle hak savunucuları. Uğur Şahin
bu konuda uluslararası alanda çalışan. patent işe yaramayacakmış deyince
Aşının bulunması bir şey ifade etmi- bizde herkesin süngüsü düşüyor.
yor. Üretim kapasitesi sınırlı, 90’larda Hâlbuki orada bu işte uzmanlaşmış bir
IMF ve Dünya Bankası politikalarıyla sürü STK var. Öyle her söylenene, her
bizim gibi orta gelir grubundaki bir atılan oltaya gelmiyorlar. İşin aslını
çok ülkede aşı üretimi kapatıldı. Çün- biliyorlar, takip ediyorlar, kulis yapı-
kü bize gelip akıldanelik ettiler; ithal yorlar. Mesela Melinda Gates’i ikna
ederseniz daha karlı olursunuz dediler.
ANAP Hükümeti zamanında başladı ettiler. Amerikan hükümeti gardını
düşürünce o sizin önünüze büyük bir
bu. Refik Saydam’a para vermemeye yol, alan açıyor. Yani bütün bu alanı
başladı. Modernize edilmedi oradaki
tesisler. 2010’lara gelindiğinde de Bu röpartaj Nuriye Ortaylı ve ilişkileri iyi bilen, iyi okuyan hak
örgütlerinin önemi büyük.
kapatıldı. Aynı hikâye Kolombiya’da, ile online olarak gerçekleş-
Mısır’da, Latin Amerika’da bir sürü tirilen görüşmenin kısaltıl- ötü yönetimleri değiştirme, eradike
ülkede oldu. Bu bir küresel politika. mış halidir. İstanbul Tabip Ketme çabamız sürecek ama CO-
Ne kadar zararlı olduğunu şimdi her- Odası YouTube kanalındaki VID-19’u yenebilecek miyiz?
kes yavaş yavaş idrak etmeye başladı. video röportajın tamamına Yenebiliriz tabi. İşin başında sıkı
Üretimi artırmak istiyorsak hızlı bir QR kodu telefonunuza tutsaydık çok daha kolay yenecektik
şekilde bu atıl kapasiteleri ya da yarı taratarak erişebilirsiniz. dünya olarak. İnsan “olmasın” istiyor.
kapasiteleri diyeyim canlandırmamız Ama aptallığın maalesef hep bir
lazım. Ve bu kapasite var aslında karşılığı oluyor. Sonuçta hiçbir salgın
Türkiye’de.
sonsuza dek kalmaz. Bilim, teknoloji,
Fikri mülkiyet hakları sadece patent yöntem vs. konusunda aslında insan-
de değil. Diyor ki DSÖ başından beri, lık belli bir noktaya gelmiş durumda.
bunu açın. Bir ortak havuz kurdular. 10 günde etmen izole edildi, 24 saat
Yani aşı, tanı, tedavi ile ilgili bütün içinde bütün dünya ile paylaşıldı. 48
bilgileri burada toplayalım, hiçbiri Aşı, patentin kalkması her şeyi saat sonra 10 bin kilometre ötede iki
de patent altında olmasın dediler. çözmeyecek tabii, hiçbirimiz hayal laboratuvar tanı testi geliştirdi falan.
Ama tabii kimse uymadı. DSÖ’nün görmüyoruz ama bir engeli kaldı- Gençliğimde birileri bunu anlatsay-
önerdiği her bölgede, Asya Pasifik’te, racak. Kaldı ki DSÖ’nün şöyle bir dı “science fiction” diye dinlerdik.
Güney Doğu Asya’da, Ortadoğu’da, insiyatifi var. Şimdi ilan da etti. Orta Dolayısıyla salgını yeneceğiz. Mesele
Latin Amerika’da çeşitli merkezler gelir grubu ve alt gelir grubundaki şu; ne kadar az kayıpla yeneceğiz.
“kuralım buralarda üretim yapalım”, ülkelerden sanayiciler, üreticiler eğer Bütün bu adaletsizlik çok incitici.
dediler. Ama bunun önünde patent bir aşı üretmek istiyorlarsa, onlara maddi Yani salgının yükünü çekmektesiniz
engel. Şimdi ilaç şirketleri demagojisi destek verecek, “know how” öğretecek ama tedaviye, aşıya ulaşmakta zorluk
yapıyorlar, bilim insanları da buna ve personeli eğitecek. DSÖ’nün iyi yaşıyorsunuz. İnsanlar torunlarına bile
dâhil oluyor, hiç yakıştıramıyorum. yaptığı şeylerden biri de bu. anlatacaklar bunları. Onun için insan
Efendim zaten üretemezler, diyorlar. diliyor ki daha eşit bir dünya, daha
Üretemezler ise üretemezler. Verin 10-12 ay içinde üretim olabilir birçok eşit bir ülke olsun. Birlikte paylaşsay-
patenti bir şey olmaz; bu kadar zor bir ülkede. Bu da aşı üretim miktarını dık bu zorlukları; mesela gerçekten
şeyse kimse üretemez. Mesela Uğur hiç olmazsa 2022 yılı içinde dünya 15-20 gün kapansaydık geçen Nisan-
Şahin’den şunu demesini beklerdim: ihtiyacını karşılayacak bir hale getire- da, ondan sonra da yazın turizmden
“Gideceğim”, atıyorum işte “Kolom- bilir. Bu patent baskısı olunca, Pfizer, vazgeçerek ve turizmcileri destekle-
biya’daki fabrikanın kurulmasına BionTech, Moderna, kendileri de yerek, toplum olarak onların yükünü
yardımcı olacağım, birkaç ülkede gayret edecekler üretimlerini artırmak paylaşarak… Böyle yapsaydık çocukla-
bunun üretilmesi için de ‘know how’ için. Öyle bir doyum noktası vardır, o rımız okulda olurdu. Şu anda kaybet-
kuracağım, teknolojiyi o ülkelere uyar- noktada fazla üretmek değil biraz daha tiğimiz bir sürü insan yaşıyor olurdu.
lamak için çaba harcayacağım”. Bir pahalıya satmak daha kârlıdır. Yani Hayatımız da çok daha katlanılır, çok
bilim insanının böyle bir şey demesini şirketlerin eline kalırsak böyle şeylere daha neşeli olabilirdi. Ama işte akıllı
beklerdim. de maruz kalabileceğiz. Onun için ne olmayınca bunlar olmuyor.

MAYIS-haziran 2021 hekim sözü 39