Page 41 - Hekim Sözü (Sayı 15) Mayıs-Haziran 2021
P. 41

RÖPORTAJ


               algınların yarattığı bu atmosfer-                              kadar çok çeşit olursa ve ne kadar çok
            Sden de yararlanarak aşıda patent                                 yerde üretilirse o kadar iyi.
            eleştirisini insan ve yaşam odaklı bir                               atenti elinde tutanlara karşı da
            yaklaşımla pozitif ve sonuç alıcı bir                             Pdemokratik baskı gücünü oluştura-
            tartışmaya nasıl dönüştürebiliriz?
                                                                              bilir miyiz?
            DSÖ uğraşıyor. Sınır Tanımayan                                    Kesinlikle. Uluslararası alanda var
            Doktorlar, başka savunucu gruplar var                             böyle hak savunucuları. Uğur Şahin
            bu konuda uluslararası alanda çalışan.                            patent işe yaramayacakmış deyince
            Aşının bulunması bir şey ifade etmi-                              bizde herkesin süngüsü düşüyor.
            yor. Üretim kapasitesi sınırlı, 90’larda                          Hâlbuki orada bu işte uzmanlaşmış bir
            IMF ve Dünya Bankası politikalarıyla                              sürü STK var. Öyle her söylenene, her
            bizim gibi orta gelir grubundaki bir                              atılan oltaya gelmiyorlar. İşin aslını
            çok ülkede aşı üretimi kapatıldı. Çün-                            biliyorlar, takip ediyorlar, kulis yapı-
            kü bize gelip akıldanelik ettiler; ithal                          yorlar. Mesela Melinda Gates’i ikna
            ederseniz daha karlı olursunuz dediler.
            ANAP Hükümeti zamanında başladı                                   ettiler. Amerikan hükümeti gardını
                                                                              düşürünce o sizin önünüze büyük bir
            bu. Refik Saydam’a para vermemeye                                 yol, alan açıyor. Yani bütün bu alanı
            başladı. Modernize edilmedi oradaki
            tesisler. 2010’lara gelindiğinde de   Bu röpartaj Nuriye Ortaylı   ve ilişkileri iyi bilen, iyi okuyan hak
                                                                              örgütlerinin önemi büyük.
            kapatıldı. Aynı hikâye Kolombiya’da,   ile online olarak gerçekleş-
            Mısır’da, Latin Amerika’da bir sürü   tirilen görüşmenin kısaltıl-    ötü yönetimleri değiştirme, eradike
            ülkede oldu. Bu bir küresel politika.   mış halidir. İstanbul Tabip   Ketme çabamız sürecek ama CO-
            Ne kadar zararlı olduğunu şimdi her-  Odası YouTube kanalındaki   VID-19’u yenebilecek miyiz?
            kes yavaş yavaş idrak etmeye başladı.   video röportajın tamamına  Yenebiliriz tabi. İşin başında sıkı
            Üretimi artırmak istiyorsak hızlı bir   QR kodu telefonunuza      tutsaydık çok daha kolay yenecektik
            şekilde bu atıl kapasiteleri ya da yarı   taratarak erişebilirsiniz.  dünya olarak. İnsan “olmasın” istiyor.
            kapasiteleri diyeyim canlandırmamız                               Ama aptallığın maalesef hep bir
            lazım. Ve bu kapasite var aslında                                 karşılığı oluyor. Sonuçta hiçbir salgın
            Türkiye’de.
                                                                              sonsuza dek kalmaz. Bilim, teknoloji,
            Fikri mülkiyet hakları sadece patent                              yöntem vs. konusunda aslında insan-
            de değil. Diyor ki DSÖ başından beri,                             lık belli bir noktaya gelmiş durumda.
            bunu açın. Bir ortak havuz kurdular.                              10 günde etmen izole edildi, 24 saat
            Yani aşı, tanı, tedavi ile ilgili bütün                           içinde bütün dünya ile paylaşıldı. 48
            bilgileri burada toplayalım, hiçbiri   Aşı, patentin kalkması her şeyi   saat sonra 10 bin kilometre ötede iki
            de patent altında olmasın dediler.   çözmeyecek tabii, hiçbirimiz hayal   laboratuvar tanı testi geliştirdi falan.
            Ama tabii kimse uymadı. DSÖ’nün   görmüyoruz ama bir engeli kaldı-  Gençliğimde birileri bunu anlatsay-
            önerdiği her bölgede, Asya Pasifik’te,   racak. Kaldı ki DSÖ’nün şöyle bir   dı “science fiction” diye dinlerdik.
            Güney Doğu Asya’da, Ortadoğu’da,   insiyatifi var. Şimdi ilan da etti. Orta   Dolayısıyla salgını yeneceğiz. Mesele
            Latin Amerika’da çeşitli merkezler   gelir grubu ve alt gelir grubundaki   şu; ne kadar az kayıpla yeneceğiz.
            “kuralım buralarda üretim yapalım”,   ülkelerden sanayiciler, üreticiler eğer   Bütün bu adaletsizlik çok incitici.
            dediler. Ama bunun önünde patent bir   aşı üretmek istiyorlarsa, onlara maddi   Yani salgının yükünü çekmektesiniz
            engel. Şimdi ilaç şirketleri demagojisi   destek verecek, “know how” öğretecek   ama tedaviye, aşıya ulaşmakta zorluk
            yapıyorlar, bilim insanları da buna   ve personeli eğitecek. DSÖ’nün iyi   yaşıyorsunuz. İnsanlar torunlarına bile
            dâhil oluyor, hiç yakıştıramıyorum.   yaptığı şeylerden biri de bu.   anlatacaklar bunları. Onun için insan
            Efendim zaten üretemezler, diyorlar.                              diliyor ki daha eşit bir dünya, daha
            Üretemezler ise üretemezler. Verin   10-12 ay içinde üretim olabilir birçok   eşit bir ülke olsun. Birlikte paylaşsay-
            patenti bir şey olmaz; bu kadar zor bir   ülkede. Bu da aşı üretim miktarını   dık bu zorlukları; mesela gerçekten
            şeyse kimse üretemez. Mesela Uğur   hiç olmazsa 2022 yılı içinde dünya   15-20 gün kapansaydık geçen Nisan-
            Şahin’den şunu demesini beklerdim:   ihtiyacını karşılayacak bir hale getire-  da, ondan sonra da yazın turizmden
            “Gideceğim”, atıyorum işte “Kolom-  bilir. Bu patent baskısı olunca, Pfizer,   vazgeçerek ve turizmcileri destekle-
            biya’daki fabrikanın kurulmasına   BionTech, Moderna, kendileri de   yerek, toplum olarak onların yükünü
            yardımcı olacağım, birkaç ülkede   gayret edecekler üretimlerini artırmak   paylaşarak… Böyle yapsaydık çocukla-
            bunun üretilmesi için de ‘know how’   için. Öyle bir doyum noktası vardır, o   rımız okulda olurdu. Şu anda kaybet-
            kuracağım, teknolojiyi o ülkelere uyar-  noktada fazla üretmek değil biraz daha   tiğimiz bir sürü insan yaşıyor olurdu.
            lamak için çaba harcayacağım”.  Bir   pahalıya satmak daha kârlıdır. Yani   Hayatımız da çok daha katlanılır, çok
            bilim insanının böyle bir şey demesini   şirketlerin eline kalırsak böyle şeylere   daha neşeli olabilirdi. Ama işte akıllı
            beklerdim.                       de maruz kalabileceğiz. Onun için ne   olmayınca bunlar olmuyor.


                                                                                    MAYIS-haziran 2021  hekim sözü  39
   36   37   38   39   40   41   42   43   44   45   46