Page 39 - Hekim Sözü (Sayı 15) Mayıs-Haziran 2021
P. 39

RÖPORTAJ


            genişliyor insan toplulukları. Sürekli   Diğer ülkeler, hem politik liderli-  ağlık sistemimizin hazırlıksızlığı ile
            yabani hayvanların alanına giriyoruz.   ği hem de kurumları zayıf ülkeler,   Sbirlikte aldığımız tıp eğitiminin ve
            Ve arayüzler yaratıyoruz. İkincisi tabii   Brezilya, Hindistan ve biz çok kötü   hatta psikolojimizin böylesi büyük bir
            endüstriyel hayvancılık çok yaygınla-  bir yerdeyiz. Çünkü hem yönetimde   pandemiye hazır olup olmadığı konu-
            şıyor. Endüstriyel hayvancılıkta sıkışık   bir öngörüsüzlük var hem de maalesef   sunda fikriniz nedir?
            koşullarda çok sayıda hayvan yaşıyor   demokratik yapılar, kurumlar güçlü   Bulaşıcı hastalığın çok temel kavram-
            bir arada. Onlar da şahane bir arayüz   değil. Tek istisnası belki Almanya.   larının bile iyi bilinmediğini gözlemle-
            oluşturuyorlar. Bu arayüzler insana   Almanya’da Merkel bu işi çok çabuk   dim ve çok da üzüldüm. Dünya Sağlık
            bulaşabilir hale getiriyor virüsü. Artı   kavradı. Çok erken davrandı. Bir sürü   Örgütü (DSÖ) pandemi olacak diye
            bir de bunun üstüne çok global bir   fonlar ayırdı. Orada da problem fede-  20 yıldır bağırıyor aslında. Bunun ön
            dünyada yaşıyoruz. Çıkıyorsunuz   ral yapıydı. Hükümetin aldığı kararları   provası olabilecek şeyleri de, H1N1
            Çin’den 12-16 saat içerisinde Avru-  eyaletlerin kendilerine göre yorum-  salgını gibi, yaşadık. Tüm hazırlıksız-
            pa’dasınız.                      laması birçoğunun uygun kararlar   lığına rağmen yine de Türkiye’nin ilk
                                             almasını engelledi. Ama sonuçta ona
            Bir pandemi bekleniyordu. Ve teorik   da demokratik bir çözüm buldular.   dönem yani geçen sene Mart, Nisan
            olarak bütün ülkelerin pandemi   Salgın yönetiminde federal hüküme-  ve Mayıs aylarında, iyi bir cevap
            hazırlık planı vardı. Üstelik sık sık da   tin aldığı kararlar geçerli olacak ve   verdiğini düşünüyorum. Daha hafta
            değerlendiriliyordu hangi ülkeler pan-  bütün eyaletler buna uymak zorunda   sonu yasakları başlamadan önce, Mart
            demiye hazır, hangileri değil diye. İşin   dediler. İkinci handikapları da Avrupa   ayının sonundan Nisan başına kadar
            komiği, 2019’un sonunda yayımlanmış   Birliği’nde oldukları için sınırlarını   Türkiye’deki hareketliliğin çok kısıtlı
            olan göstergelerde Amerika ve Batı   kontrol edemiyorlar. Bu iki handikap   olduğunu gördüm. O analizlere bak-
            Avrupa en üst sıralardaydılar. Teorik   yüzünden Almanya aslında en baştan   tığımda, o sırada tam kapanma kararı
            olarak pandemiye çok hazırdılar. Ama   iyi kontrol edebilecekken zorlandı. Bir   almış olan İtalya ve Fransa’dan daha
            hiç de öyle yaşamadılar. Bu pande-  sürü şeye, mesela yaygın test yapma-  yüksekti Türkiye’deki evde kalma
            mide cevabın etkinliğini sağlayan   ya, iyi filyasyon ekibi kurmaya vs. çok   oranı. Yani halk uyum gösterdi.
            politik liderlik oldu. Yani bir ülkenin   erken başladılar. Merkel gerçekleri   İkincisi sağlık çalışanları. Tabi çok
            politik liderliği ne kadar uyanıksa ve   bütün acılığıyla söyledi halkına.   gergin bir dönem; hastalığın ne oldu-
            salgını ne kadar önemsediyse o kadar                              ğunu bilmiyorsunuz, nasıl tedavi ede-
            başarılı oldu o ülke, o ülkeler. Mesela   Onun dışında Asya-Pasifik’tekiler   ceğinizi bilmiyorsunuz. Bütün arka-
                                             zaman zaman sıkıntı çekiyor olmala-
            Birleşik Krallık’taki politik liderlik   rına ve son bir ayda mutant virüsler   daşlar becerebildikleri kadar İtalya ile
            gayet başarısızdı. Ciddiye almadılar,                             Çin’le konuşup oradaki hekimlerden
            salladılar, bir sürü hata yaptılar. Çok   yaygınlaşınca hepsinde vaka sayıları   bir şeyler öğrenmeye çalışıyorlardı.
                                             artmasına rağmen, bir şekilde yeniden
            yüksek vaka ve ölüm sayıları yaşadılar   kontrol altına almayı başarabildiler.   Büyük bir gayret vardı ve o ilk dalgayı
            ama sonrasında bu yanlış liderliğe   Çünkü en üst otoritenin, yani ülkedeki   biz iyi atlattık aslında. Hükümet de
            karşı kurumlar daha aktif biçimde dev-  iktidarın en üst katmanının bu konuda   orada bir pozitifi hak ediyor. Yani bir
            reye girdi. Akademinin, halk sağlığı   büyük bir kararlılığı var. Çok net   sürü başka hata yaptı ama toplantıları
            örgütlerinin gücü etkili oldu. Sonuçta   söylüyorlar; bizim önceliğimiz salgını   ve birçok şeyi erken kapattı görece.
            hükümeti hizaya getirdiler diyeceğim.   kontrol etmek diyorlar ve buna uygun   Biz Mart’ın ikinci-üçüncü yarısı gibi
            Başlangıçta Boris Johnson hükümeti   davranıyorlar. Güney Kore başba-  Avrupa’yla aynı zamanda kapattık.
            saçmaladı, yalpaladı, bir sürü hata   kanı BBC’ye konuştu. Sözüne şöyle   Biz onlardan bir-iki hafta geriden
            yaptı ama bir noktadan sonra teslim   başladı: “Biz salgını kontrol etmezsek   geliyorduk, ama aynı anda kapatınca
            oldu ve teslim olduğunda da zaten   ekonomimizin düzelmeyeceğini bili-  bu bir avantaj sağladı. Halk da geri
            kuvvetli bir cevap hazırdı. Kuvvetli   yorduk. Onun için salgın bizim için   çekilince, herkes biraz evine kapanın-
            mekanizmalar vardı; oradaki bilim   öncelikti”. Vietnam mesela… Bizden   ca birinci dalgayı nispeten az ölümle
            kurulunun başından beri ağırlığı vardı.   daha fakir bir ülke, yani altyapısı   atlattık. Ama devamında hiçbir şekilde
            Yani hükümetten farklı bir şeyler   daha zayıf. Buna rağmen 2020’nin   ciddiye alınmadı salgın. En kötü şey
            söyleyebiliyorlar; bütün tartışmalarını   Ocak ayında bir acil salgın yönetimi   geçen yaz yaşandı; Haziran ayından
            açıkça kamuoyuna yansıtıyorlardı.   kurdular. O komitede bilim insanları,   itibaren salgın yokmuş gibi farz edildi.
            Sonuçta zayıf, öngörüsüz bir politik   komitenin başında da Komünist Parti   Hepsi de turizm belasınaydı. Turizm
            liderliğe rağmen İngiltere toparlaya-  Genel Sekreteri vardı. Her gün toplantı   ülkesi Tayland 15 aydır kapıdan giren
            bildi. Ama Amerika’da durum pek   yaptılar ve hala yapıyorlar. Ciddiye   herkese 14 gün karantina uyguluyor,
            parlak değil. Şahane aşı yaptılar falan   almak, bunun önemli bir sorun oldu-  evde de değil kurumda. Onların turiz-
            ama aşıda da gelip duvara dayandılar.   ğunu kavramak, kaynaklarını da ona   mi, otelleri yok mu, orada turizmde
            Buradan ötesine gidemeyecekler. Çün-  göre ayırmak… Şimdi bizde kaynak   insanlar çalışmıyor mu? Hele bu yaz,
            kü çok yaygın aşı karşıtlığı var. Diğer   yok deniyor. Bu öncelik meselesi,   ortalık varyant kaynıyor. Vatandaşını
            halk sağlığı tedbirlerini de alamıyorlar.   başka şeylere kaynak bulunuyor.   eve kapatmışsın, Hindistan’dan gelen
            Ülkenin kültürel politik ve idari yapı-  Öncelik verirsen salgın için de kaynak   turisti alıyorsun, otelde yatırıyorsun,
            sından dolayı zaafları var.      bulursun.                        adam on gün geziyor, virüs arıtma


                                                                                    MAYIS-haziran 2021  hekim sözü  37
   34   35   36   37   38   39   40   41   42   43   44