Page 39 - Hekim Sözü (Sayı 15) Mayıs-Haziran 2021

RÖPORTAJ

genişliyor insan toplulukları. Sürekli Diğer ülkeler, hem politik liderli- ağlık sistemimizin hazırlıksızlığı ile
yabani hayvanların alanına giriyoruz. ği hem de kurumları zayıf ülkeler, Sbirlikte aldığımız tıp eğitiminin ve
Ve arayüzler yaratıyoruz. İkincisi tabii Brezilya, Hindistan ve biz çok kötü hatta psikolojimizin böylesi büyük bir
endüstriyel hayvancılık çok yaygınla- bir yerdeyiz. Çünkü hem yönetimde pandemiye hazır olup olmadığı konu-
şıyor. Endüstriyel hayvancılıkta sıkışık bir öngörüsüzlük var hem de maalesef sunda fikriniz nedir?
koşullarda çok sayıda hayvan yaşıyor demokratik yapılar, kurumlar güçlü Bulaşıcı hastalığın çok temel kavram-
bir arada. Onlar da şahane bir arayüz değil. Tek istisnası belki Almanya. larının bile iyi bilinmediğini gözlemle-
oluşturuyorlar. Bu arayüzler insana Almanya’da Merkel bu işi çok çabuk dim ve çok da üzüldüm. Dünya Sağlık
bulaşabilir hale getiriyor virüsü. Artı kavradı. Çok erken davrandı. Bir sürü Örgütü (DSÖ) pandemi olacak diye
bir de bunun üstüne çok global bir fonlar ayırdı. Orada da problem fede- 20 yıldır bağırıyor aslında. Bunun ön
dünyada yaşıyoruz. Çıkıyorsunuz ral yapıydı. Hükümetin aldığı kararları provası olabilecek şeyleri de, H1N1
Çin’den 12-16 saat içerisinde Avru- eyaletlerin kendilerine göre yorum- salgını gibi, yaşadık. Tüm hazırlıksız-
pa’dasınız. laması birçoğunun uygun kararlar lığına rağmen yine de Türkiye’nin ilk
almasını engelledi. Ama sonuçta ona
Bir pandemi bekleniyordu. Ve teorik da demokratik bir çözüm buldular. dönem yani geçen sene Mart, Nisan
olarak bütün ülkelerin pandemi Salgın yönetiminde federal hüküme- ve Mayıs aylarında, iyi bir cevap
hazırlık planı vardı. Üstelik sık sık da tin aldığı kararlar geçerli olacak ve verdiğini düşünüyorum. Daha hafta
değerlendiriliyordu hangi ülkeler pan- bütün eyaletler buna uymak zorunda sonu yasakları başlamadan önce, Mart
demiye hazır, hangileri değil diye. İşin dediler. İkinci handikapları da Avrupa ayının sonundan Nisan başına kadar
komiği, 2019’un sonunda yayımlanmış Birliği’nde oldukları için sınırlarını Türkiye’deki hareketliliğin çok kısıtlı
olan göstergelerde Amerika ve Batı kontrol edemiyorlar. Bu iki handikap olduğunu gördüm. O analizlere bak-
Avrupa en üst sıralardaydılar. Teorik yüzünden Almanya aslında en baştan tığımda, o sırada tam kapanma kararı
olarak pandemiye çok hazırdılar. Ama iyi kontrol edebilecekken zorlandı. Bir almış olan İtalya ve Fransa’dan daha
hiç de öyle yaşamadılar. Bu pande- sürü şeye, mesela yaygın test yapma- yüksekti Türkiye’deki evde kalma
mide cevabın etkinliğini sağlayan ya, iyi filyasyon ekibi kurmaya vs. çok oranı. Yani halk uyum gösterdi.
politik liderlik oldu. Yani bir ülkenin erken başladılar. Merkel gerçekleri İkincisi sağlık çalışanları. Tabi çok
politik liderliği ne kadar uyanıksa ve bütün acılığıyla söyledi halkına. gergin bir dönem; hastalığın ne oldu-
salgını ne kadar önemsediyse o kadar ğunu bilmiyorsunuz, nasıl tedavi ede-
başarılı oldu o ülke, o ülkeler. Mesela Onun dışında Asya-Pasifik’tekiler ceğinizi bilmiyorsunuz. Bütün arka-
zaman zaman sıkıntı çekiyor olmala-
Birleşik Krallık’taki politik liderlik rına ve son bir ayda mutant virüsler daşlar becerebildikleri kadar İtalya ile
gayet başarısızdı. Ciddiye almadılar, Çin’le konuşup oradaki hekimlerden
salladılar, bir sürü hata yaptılar. Çok yaygınlaşınca hepsinde vaka sayıları bir şeyler öğrenmeye çalışıyorlardı.
artmasına rağmen, bir şekilde yeniden
yüksek vaka ve ölüm sayıları yaşadılar kontrol altına almayı başarabildiler. Büyük bir gayret vardı ve o ilk dalgayı
ama sonrasında bu yanlış liderliğe Çünkü en üst otoritenin, yani ülkedeki biz iyi atlattık aslında. Hükümet de
karşı kurumlar daha aktif biçimde dev- iktidarın en üst katmanının bu konuda orada bir pozitifi hak ediyor. Yani bir
reye girdi. Akademinin, halk sağlığı büyük bir kararlılığı var. Çok net sürü başka hata yaptı ama toplantıları
örgütlerinin gücü etkili oldu. Sonuçta söylüyorlar; bizim önceliğimiz salgını ve birçok şeyi erken kapattı görece.
hükümeti hizaya getirdiler diyeceğim. kontrol etmek diyorlar ve buna uygun Biz Mart’ın ikinci-üçüncü yarısı gibi
Başlangıçta Boris Johnson hükümeti davranıyorlar. Güney Kore başba- Avrupa’yla aynı zamanda kapattık.
saçmaladı, yalpaladı, bir sürü hata kanı BBC’ye konuştu. Sözüne şöyle Biz onlardan bir-iki hafta geriden
yaptı ama bir noktadan sonra teslim başladı: “Biz salgını kontrol etmezsek geliyorduk, ama aynı anda kapatınca
oldu ve teslim olduğunda da zaten ekonomimizin düzelmeyeceğini bili- bu bir avantaj sağladı. Halk da geri
kuvvetli bir cevap hazırdı. Kuvvetli yorduk. Onun için salgın bizim için çekilince, herkes biraz evine kapanın-
mekanizmalar vardı; oradaki bilim öncelikti”. Vietnam mesela… Bizden ca birinci dalgayı nispeten az ölümle
kurulunun başından beri ağırlığı vardı. daha fakir bir ülke, yani altyapısı atlattık. Ama devamında hiçbir şekilde
Yani hükümetten farklı bir şeyler daha zayıf. Buna rağmen 2020’nin ciddiye alınmadı salgın. En kötü şey
söyleyebiliyorlar; bütün tartışmalarını Ocak ayında bir acil salgın yönetimi geçen yaz yaşandı; Haziran ayından
açıkça kamuoyuna yansıtıyorlardı. kurdular. O komitede bilim insanları, itibaren salgın yokmuş gibi farz edildi.
Sonuçta zayıf, öngörüsüz bir politik komitenin başında da Komünist Parti Hepsi de turizm belasınaydı. Turizm
liderliğe rağmen İngiltere toparlaya- Genel Sekreteri vardı. Her gün toplantı ülkesi Tayland 15 aydır kapıdan giren
bildi. Ama Amerika’da durum pek yaptılar ve hala yapıyorlar. Ciddiye herkese 14 gün karantina uyguluyor,
parlak değil. Şahane aşı yaptılar falan almak, bunun önemli bir sorun oldu- evde de değil kurumda. Onların turiz-
ama aşıda da gelip duvara dayandılar. ğunu kavramak, kaynaklarını da ona mi, otelleri yok mu, orada turizmde
Buradan ötesine gidemeyecekler. Çün- göre ayırmak… Şimdi bizde kaynak insanlar çalışmıyor mu? Hele bu yaz,
kü çok yaygın aşı karşıtlığı var. Diğer yok deniyor. Bu öncelik meselesi, ortalık varyant kaynıyor. Vatandaşını
halk sağlığı tedbirlerini de alamıyorlar. başka şeylere kaynak bulunuyor. eve kapatmışsın, Hindistan’dan gelen
Ülkenin kültürel politik ve idari yapı- Öncelik verirsen salgın için de kaynak turisti alıyorsun, otelde yatırıyorsun,
sından dolayı zaafları var. bulursun. adam on gün geziyor, virüs arıtma

MAYIS-haziran 2021 hekim sözü 37