Page 30 - Hekim Sözü (Sayı 16) Temmuz-Ağustos 2021

DOSYA

yurdu kapsaması gerçekleştirildikten
sonra standartların yükseltilmesi
hedef alınacaktır”, denilmektedir. Dar
bölgede çok amaçlı hizmet verecek
olan bu birimlerin kapsadığı nüfusun
azaltılmasına ve çalışan personelin
nitelik ve nicelik yönünden yeterli dü-
zeye çıkarılmasına ağırlık verilecektir.
İyi niyetli bilimsel düşünen kişilerce
hazırlanan bu plan da kendinden önce-
ki iki plan gibi hükümetlerce gerektiği
biçimde uygulanmaz. Esas neden ül-
kenin üretim ilişkileri ile çelişmesidir.
Ülkede kapitalist ekonomi hâkim iken
sağlık sektörünün bu sistemin dışında
kalması ve başarıya ulaşması olanaklı
olmaz. Nusret Fişek sağlık hizmetleri-
nin sosyalleştirilmesi uygulamasından
beklenen sonuçların alınamamasını
uzun yıllar ocakların çoğuna hekim
Halk için çekim merkezi olan (Ebe, hemşire, doktor lojmanının aynı bahçede bulunduğu) atanmaması, ocaklarda ilaç araç/gereç,
sağlık ocağı tipi.
lojman, bina gibi gereksinimlerin ve
kurulur. Merkezler de maliyeti yüksek düzeyini yükseltmek” olarak belirlenir. ocak-hastane işbirliğinin sağlanama-
küçük hastanelere dönüşür. Hekimler Bu amaçla az sayıda nüfusun yarar- masına bağlar.
geçimlerini muayenehaneden sağlama- landığı hastanecilik hizmetleri yerine 1980-2000 (SAĞLIKTA ÖZEL-
yı tercih ederek koruyucu hizmetlerle evde ve ayakta tedavi sağlayan küçük LEŞTİRME) DÖNEMİ:
ilgilenmez. topluluklara kadar yayılan bir sağlık 12 Eylül darbe yöneticilerinin ilk işi
örgütü kurulması öngörülür. Halk
1950-1960 (DEMOKRAT PARTİ) zorunlu hizmet yasasını çıkarmak
DÖNEMİ: sağlığı hizmetleri olarak çevre sağlığı olur. Bu tür görevlendirmelerle sağlık
1950’de bakan olan Hayri Üstündağ koşullarının düzeltilmesi, bulaşıcı hizmetinde önemli bir gelişme sağlana-
bu planı tekrar ele alıp geliştirerek ba- hastalıkların yok edilmesi, ana-çocuk mayacağı açık olmakla birlikte birçok
kanlar kuruluna sunmak üzere iken ka- sağlığı hizmetleri hedeflenir. Bu amaçla hekim yaygın biçimde sağlık ocaklarını
bine dışı bırakılır. 1954’de tekrar Sağlık 5 Ocak 1961’de 224 sayılı Sağlık Hiz- tanıma fırsatı bulur. Hekimleri değer-
Bakanı olan Behçet Uz bu plandan metlerinin Sosyalleştirilmesi Kanunu sizleştirme adımları, “mecburi hizmete
hiç söz etmez. Özel idare hastaneleri kabul edilir; “Sağlık Ocağı Tabipliği” gitmeyeni ağaca bağlayın” söylemleriy-
devletleştirilir. Yeterli sağlık insan gücü dönemi başlar. Kanunun uygulanma- le, bu dönemde atılır.
yetiştirilemez, tam gün çalışmayı özen- sına 1963 yılında Muş ilinde başlanır. Dünyada 1980’lerden sonra başlayan
direcek bir ücret politikası benimsen- 1977’de tüm ülkeye yaygınlaştırılması “neo-liberal” politikalar sağlığı meta
mez, devlet girişimleri ağırlıkla hasta- 1982’de ise her 5000 kişiye bir sağlık olarak ele alır, sağlık hizmetlerinin sos-
neciliğe yöneldiği için koruyucu sağlık ocağı örgütlenmesinin tamamlanması yalleştirilmesi sistemi terkedilir. 1982
hizmetlerinde bir gelişme sağlanamaz. planlanır. Sosyalleştirme yasası sağlık anayasası buna uygun olarak sağlıkta
SB Türkiye’de sağlık hizmetlerinin ocaklarında parasız, entegre, nüfusa özel sektörü geliştirme politikalarını
geliştirilmesi için önerilerde bulunmak orantılı, koruyucu sağlık hizmetine ön- benimser. 1982 anayasasında sağlık
üzere yabancı uzmanlar çağırır. Bu celik ve önem veren bir ekip tarafından devletçe planlanan ve denetlenen bir
raporlarda sözü edilen birinci basamak yürütülen sağlık hizmeti ile birlikte hizmete dönüşür. Darbe hükümetle-
sağlık hizmetlerinin geliştirilmesine personelin sürekli eğitimi, toplum rinden sonra işbaşına gelen ANAP
gereken önem verilmez. katılımı, sevk sistemi, tam süre çalışma Hükümeti döneminde de bu politikalar
ilkelerini benimser. sürdürülür.
1960-1978 DÖNEMİ:
1960 darbesiyle iş başına gelen hükü- 1978 yılı başlarında sosyalleştirme Beşinci Beş Yıllık Kalkınma Planına
met sağlık hizmetlerine önem verir. kapsamına alınan 37 il ve beş eğitim bakıldığında 1983 yılında 49 ilde 2031
1961 anayasının 48. ve 49. maddeleri bölgesinde mevcut 1.365 sağlık ocağı sağlık ocağı ve 7402 sağlık evi ile
sağlık ve sosyal güvenlik hizmetlerini ve 5.268 sağlık evinde hizmet veren hizmet sürdürülmüştür. 1983’te Sağlık
bir devlet görevi olarak kabul eder. pratisyen hekim kadrolarının %36’sı, Hizmetlerinin sosyalleştirilmesine dair
Bu yaklaşım 12 Eylül darbe hükü- hemşire kadrolarının %45’i, sağlık me- yönetmelikte tanımlanan şartların ye-
meti anayasası ile kaldırılır. 1963 yılı muru kadrolarının da %58’i doludur. rine getirilip getirilmediğine bakılmak-
beş yıllık kalkınma planında sağlık Dördüncü beş yıllık kalkınma planın- sızın 67 il sosyalleştirme kapsamına
idaresinin temel ilkesi “halkın sağlık da “1984’te sosyalleştirmenin bütün alınmıştır. 1984 yılı mart ayı itibariyle

28 hekim sözü TEMMUZ-AĞUSTOS 2021