Page 26 - Hekim Sözü (Sayı 16) Temmuz-Ağustos 2021

Ancak kuruluş aşamasında bu genel DP, ilk dönemdeki politikalar sayesin-
haritaya kendi rengini katan önemli de salgınların kontrol altına alınmasını
bir faktör daha söz konusuydu: Cum- da fırsat bilerek hastanecilik hizmet-
huriyet’in, en azından emperyalizme lerine yönelir. Her 10.000 nüfusa bir Ancak kuruluş aşama-
karşı iktidarını sağlamlaştırmasına Dispanser hedefini savsaklar. Bütün
yetecek bir süre boyunca, Sovyet sos- bunlar, siyasal düzlemde Amerikancı- sında bu genel haritaya
yalizmiyle dayanışma zorunluluğu. lık olarak tezahür eden piyasa mantı- kendi rengini katan
İşte bu ortamda Cumhuriyet yönetimi ğıyla uyumludur. önemli bir faktör daha
Refik Saydam eliyle merkezi bir sağlık 3-3-İthal ikamecilik, 1961 söz konusuydu: Cum-
sistemi organize etti. Finansman genel Anayasası
bütçeye dayanıyordu, yönetim tek Ülkemizde sosyalleştirmenin yeniden huriyet’in, en azından
eldendi ve ilk amaç salgın halindeki gündeme girebilmesi için köklü bir alt emperyalizme karşı
hastalıkları (sıtma, sifilis, trahom) yok üst oluş gerekli oldu.
etmekti. Bunun için her bir hastalığa iktidarını sağlamlaştır-
özel dikine bir organizasyon oluştu- Nitekim 27 Mayıs 1960 darbesinin masına yetecek bir süre
ruldu. Bakanlık bütçesinin neredey- getireceği 1961 Anayasa’sı ile birlikte boyunca, Sovyet sos-
se tamamı bulaşıcılık hastalıklarla siyasi iklimde her şey önemli derece-
mücadele için harcanıyordu. Sağlıklı de değişti: Sendikalara grev ve toplu yalizmiyle dayanışma
emek gücünü çoğaltmak için benimse- sözleşme hakkının tanınması, sosyalist zorunluluğu.
nen pronatalist politikalar ana çocuk partilere izin verilmesi, Anayasa Mah-
sağlığı hizmetlerinin organizasyonunu kemesi’nin kurulması gibi gelişmelerle
gerektiriyordu. 1930 tarihli Umumi birlikte Sağlık Hizmetlerinin Sosyal-
Hıfzıssıhha Kanunu bu genel yaklaşı- leştirilmesi Hakkında Kanun (5 Ocak
mın anayasası gibidir.

Demokrat Parti (DP) dönemine kadar
egemen olan bu politika demetine
eşlik eden bir gelişme daha vardı:
1929’da kurulması kararlaştırılan Dis-
panser sistemi. İlk örneği Etimesgut’ta
1930’da hizmete sokulan (Etimesgut
İçtimai Hıfzıssıhha Dispanseri) ve
koruyucu ve tedavi edici hizmetlerin
entegrasyonunu hedefleyen Dispan-
ser modelinin Sovyetler Birliği’nden
alındığı anlaşılmaktadır.
1920’de başlayan ve 1950’de Demok-
rat Parti (DP) iktidarına kadar süren
Türkiye’nin bu ilk sosyalleşme dönemi
bir yandan Savaş sonrasındaki ekono-
mik-toplumsal yeniden yapılanmanın
zorunlu kıldığı bir gelişmedir, bir
yandan da 5 yıllık kalkınma planları
ve ilk KİT’lerin hizmete sokulması
örneklerinde olduğu gibi, Sovyetler
Birliği etkisinden izler taşır.
3-2-Demokrat Parti, hastanecilik

DP ile her şey tersine döndü. Nedeni
açıktır: Demokrat Parti toprak ağaları-
nın ve yeni serpilmekte olan ticari-sı-
nai burjuvazinin temsilcisidir. Nitekim
1945 yılında, tek parti dönemindeki
Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu’na
muhalefet edenler de sonradan DP’yi
kuracak olan isimlerdir.

24 hekim sözü TEMMUZ-AĞUSTOS 2021