Page 33 - Hekim Sözü (Sayı 16) Temmuz-Ağustos 2021
P. 33

DOSYA


            Hıfzıssıhha Enstitüsü; BCG, kuduz, çi-
            çek, tifüs, boğmaca, influenza aşılarını
            ve çeşitli serumları (akrep, yılan ve
            gazlı kangren anti serumları) ürete-
            rek o döneme kadar toplumu kıran
            hastalıkların tedavisinde kısa zamanda
            başarı sağlamıştır. Büyük illerdeki dev-
            let hastaneleri, doğumevleri ve verem
            savaş dispanserleri de onun eseridir.
            REFİK SAYDAM KİMDİR?     2
            İbrahim Refik, 8 Eylül 1881 günü
            İstanbul Fatih’te, Çırçır caddesi 11 nu-
            maralı (şimdi 22 numara) evde doğdu.
            Fatih Askeri Rüştiyesi’nin ardından
            1896’da Çengelköy Askeri Tıbbiye
            İdadisi’ne geçti ve sonrasında girmiş
            olduğu Askerî Tıbbiye’den 1905’de
            Tabip Yüzbaşı rütbesiyle mezun oldu.   Refik Saydam İsmet İnönü ile birlikte
            Mezuniyet sonrası klinik çalışmasını
            tamamlamak üzere Gülhane Hastane-  tafa Kemal ile birlikte İstanbul’dan   nimini özendirmek ve maddî imkân-
            si’ne verildi. 29 Temmuz 1907’de 3.   Samsun’a hareket eden ve ülkenin   ları yetersiz yurt çocuklarına okuma
            Ordu emrine atanmasına rağmen bir   kurtuluşu için girişilecek mücadeleye   fırsatı vermek için Yatılı Tıp Öğrenci
            yıl daha Gülhane’de kalarak Histoloji   ilk adımı atanlar arasında Dr. Refik   Yurdu’nu açtırdı. Bakanlığı sırasında
            ve Embriyoloji şubesinde çalıştı. Daha   Saydam da bulunuyordu. Erzurum ve   bugün bile güncelliğini ve önemini
            sonra Harbiye Nazırı Mahmut Şevket   Sivas Kongrelerine katıldı. Bu arada,   koruyan mevzuat çalışmaları ele
            Paşa’nın emri üzerine, bir grupla   Samsun’da böbrek sancıları başlayan,   alındı ve gerçekleştirildi. Aralarında
            Berlin Askerî Tıp Akademisi’nde kurs   ateşlenen ve sıtmaya da yakalanan   Umumi Hıfzıssıhha Kanunu, Tıp ve
            görmek üzere 1910’da Almanya’ya   Mustafa Kemal Paşa’nın tedavisine   Tıp Meslekleri İcra Kanunu, Frengi ve
            gönderildi.
                                             yardımcı oldu. 27 Aralık 1919’da da   Sıtma Mücadele Kanunları, Eczacılar
            Balkan Harbinin başlaması üzerine,   Mustafa Kemal ile birlikte Ankara’ya   ve Eczaneler Kanunu ve Türkiye Cum-
            26 Eylül 1912’de Berlin’den İstanbul’a   geldi. Ülkenin o buhranlı günlerinde   huriyeti Merkez Hıfzıssıhha Enstitüsü
            döndü. Antalya Redif Fırkası 2. Seyyar   yine onun yanında idi.   Kanunu olmak üzere toplam elli bir
            Hastanesi’nde görev alarak 18. Kolor-                             kanun ve on sekiz tüzük onun bakan-
            du ile cepheye hareket etti. Çatalca   SAĞLIK VE SOSYAL YARDIM    lık döneminde çıkarıldı
            hattına çekilen askerî birlikler arasında   BAKANI (SSYB)         Bu kanun ve tüzüklerin tamamına
            görülen başta kolera olmak üzere,   23 Nisan 1920’de kurulan Türkiye   bakıldığı zaman sağlıkla ilgili mev-
            birçok bulaşıcı ve salgın hastalıkların   Büyük Millet Meclisi’nde (TBMM),   zuatlarımızın neredeyse tamamına
            mücadelesine fiilen katıldı ve Hadım-  Doğu Beyazıt Mebusu olarak siyasî   yakınının Saydam’ın eseri olduğu
            köy istasyon dağıtım hekimliğinde   hayata başlayan Dr. Refik Saydam, 11   görülecektir. SSYB’nın bugünkü yapısı
            bulundu. 6 Ocak 1914’de de Harbiye   Mayıs 1920’de TBMM Hükümetinin   ve hizmet uygulamasının büyük bir
            Nezareti Sağlık Dairesi Başkanlığına   Millî Savunma Bakanlığı’na Sağlık   bölümü, Dr. Refik Saydam’ın ele al-
            vekâleten atandı.                Dairesi Başkanı olarak atandı. 10 Mart   mış ve yürütmüş olduğu hizmetlerden
                                             1921’de TBMM hükümetinde SSYB
            REFİK BEY BANDIRMA               olarak görev aldı. 30 Ekim 1923’te   oluşmaktadır.
            VAPURUNDA                        Cumhuriyetin ilânından sonra, kuru-  KIZILAY CEMİYETİ BAŞKANI
            Birinci Dünya Savaşı sırasında,   lan ilk hükümetin yeniden SSYB oldu.  8 Ağustos 1925’de, yıllar öncesinden
            seferberliğin ilânı üzerine, Süleyman                             desteklediği Kızılay Cemiyeti’nin
            Numan Paşa’nın yanında, Sıhhîye   Son olarak, 4 Mart 1925’de İsmet   genel başkanlığına getirilen Dr. Refik
            Umum Müfettişliği Yardımcılığına   Paşa Hükümeti’nde SSYB’ye getirilen   Saydam, ömrünün uzun yıllarını ver-
            tayin edilerek mütareke sonuna kadar   Dr. Refik Saydam, 26 Ekim 1937’ye   diği yoğun devlet hizmetleri yanında
            bu görevde kaldı. Birinci Dünya Sava-  kadar, aralıksız olarak on iki yıl yedi   bu büyük hayır ve yardım kurumun-
            şı’nın son bulması üzerine, 28 Nisan   ay bu görevi sürdürdü. Bu dönemde   da da on dört yıl aralıksız hizmet
            1919’da İzmit Askerî Kumaş Fabri-  bugünkü SSYB teşkilâtını kurdu. Ülke   vermiştir.
            kası Hekimliğine ve oradan 5 Mayıs   insanlarının sağlığının korunması-
            1919’da geçici olarak 9. Ordu Kıta   nı yürütmek, bu sahada hekimleri   SOYADINI ATATÜRK VERDİ
            Sıhhiye Müfettişliği Yardımcılığına   istihdam etmek üzere 1923 yılında   21 Haziran 1934’de Soyadı Kanu-
            atandı. 16 Mayıs 1919 akşamı Bandır-  mecburî hizmet kanununu çıkarırken   nu’nun kabul edilmesi üzerine,
            ma vapuru ile 9. Ordu Müfettişi Mus-  bir yandan da 1924 yılında tıp öğre-  Atatürk tarafından “Ben ona niçin


                                                                                    TEMMUZ-AĞUSTOS 2021  hekim sözü  31
   28   29   30   31   32   33   34   35   36   37   38