Page 18 - Hekim Sözü (Sayı 16) Temmuz-Ağustos 2021

DOSYA

nüfusun yarısını tutmuş, bazı illerde ca sağlık örgütünü güçlendirmek,
nüfusun %80’ni hasta etmişti; bebek gerekli mevzuatı hazırlamak, bulaşıcı
ve çocuk ölümlerinin, ciddi işgücü hastalıklarla mücadele etmek, per-
kaybının nedeniydi. Sahada mücadele sonel yetiştirmek çabasında olmuş,
ile bulaşıcı hastalıkların kontrolünde koruyucu hizmetlere öncelik vermiştir.
dünyaya örnek olacak başarılar elde Yaptığı her görevde bilimi, araştırma
edilmiştir. sonuçlarını ve topladığı istatistikle-
re dayanan gerçek durumu kendine
Bu dönemde frengi, lepra gibi hasta- rehber edinmiştir. Bu amaçla istatistik
lıklarda önemli azalmalar görülmüş,
veba 1947, çiçek 1957 yılında ülkeden birimleri kurmuş, tıbbi istatistikçiler
silinmişlerdir. Bu arada, hemen her yetiştirmiştir. Ülkenin ilk nüfus sayı-
hastalığa karşı aşı ve serum üretmeye mını gerçekleştirdi ( 1928-13.6 Milyon)
başlanmış, tüm yurdu kapsayan aşı ve sağlık envanter araştırması yaptırdı.
kampanyaları yürütülmüştür. Bulaşı- Başardığı önemli çalışmaları çok sı-
cı hastalık mücadelesi için yüzlerce nırlı bir insangücü, örgüt ve bütçe ile
dispanser açılmıştır. Ayrıca açılan gerçekleştirmiştir. 1925 yılında Sağlık
sanatoryum, lepra hastanesi, trahom Bakanlığı bütçesi genel bütçenin yal-
hastanesi de saha çalışmalarına destek nızca ‘ 2.64’ü idi. Bu oran yıllar içinde
oluyorlardı. Bu dönemde çıkartılmış pek değişmedi hatta 1930’da % 2.2’ye
bulunan Umumi Hıfzıssıhha Yasası düştü ( Karabulut, 2007) .
ile yasaya göre illerde ve ilçelerde
kurulan Hıfzıssıhha Meclisleri hastalık 1946-1960 DÖNEMİ
mücadelesinin önünü açmıştır. Yasada Bulaşıcı hastalıklar başarıyla azaltılın-
öngörülen bataklıkları kurutma, fare ca vatandaş tedavi hizmeti istemeye
ve sinek mücadelesi, su, katı ve sıvı başladı. Kırsal kesime de tedavi hizme-
atık sağlığı, mecburi aşılama vb. gibi ti gitmiyordu. CHP hükümetinin sağ-
önlemler olmasaydı başarı elde etmek lık bakanı Dr. Behçet Uz bu sorunlara
çok zorlaşırdı. çözüm getirmek üzere 1946 yılında
ülkenin ilk “10 Yıllık Sağlık Planı”nı
Ancak hastalık sayısı azaldıkça tek bir
hastalık için büyük bir örgütü ayakta hazırlamıştır.
tutmak pahalıya gelmeye başlayacaktı. Plana göre her 40 000 nüfusa bir Sağ-
Refik Saydam’ın uyguladığı “geniş lık Merkezi kurulacaktı. Bu Merkezde
bölgede dar kapsamlı hizmet” modeli 10 hasta yatağı olacak 2 doktor, 1
1961 yılında Sosyalleştirme ile yerini sağlık memuru, ziyaretçi hemşire ve
“dar bölgede geniş kapsamlı hizmet” ebe bulunacaktı. Ayrıca onar köylük
modeline bırakacaktır. guruplarda bir köy ebesi ve bir köy

MEVZUAT sağlık memuru hizmet verecekti.
1920 yılından 1938’e kadar sağlıkla Merkezler böylece hem koruyucu hem
ilgili toplam olarak 51 kanun, 18 tedavi edici hizmeti beraber ( entegre
kararname (tüzük) ve 21 talimatname hizmet) sunabilecekti.. Ülke 7 sağlık
(yönetmelik) çıkartılarak, toplumun bölgesine bölündü. Her birinde bir
sağlıkla ilgili gereksinimlerini karşıla- Tıp Fakültesi ve bir yetkili Sağlık Mü-
mak üzere gerekli temel yasal düzen- dürü olacaktı. Sağlık Bakanlığı kendi
lemeler yapılmıştır.( Öztürk, Günay, ilaçlarını ve bebek maması üretecekti.
1991 ) Sağlık Şurasında kabul edilen TBMM
komisyonlarından geçen 10 yıllık plan
Bu yasalardan günümüzde de geçerli yasalaşamamıştır. Behçet Uz bakan-
olan 3 tanesi, 1219 sayılı Tabâbet ve lıktan ayrıldıktan sonra eleştirilen
Şuâbâtı San’atlarının Tarzı İcrâsına
Dair Kanun (1928), 1262 sayılı İspen- planın sadece Sağlık Merkezleri kısmı
çiyârî ve Tıbbî Müstahzarlar Kanunu uygulanabildi. 1950 de 22 olan Sağlık
(1928) ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıh- Merkezi sayısı 1955 de181’e, 1960
ha Kanunu (1930) önemlidir. da 223’e çıkacaktır( Sağlık Bakanlığı,
2020) . Ne yazıktır ki bu merkezlerin
Refik Saydam bakanlığı boyun- çoğu boş kalmıştır.

16 hekim sözü TEMMUZ-AĞUSTOS 2021