Page 18 - Hekim Sözü (Sayı 16) Temmuz-Ağustos 2021
P. 18

DOSYA


            nüfusun yarısını tutmuş, bazı illerde   ca sağlık örgütünü güçlendirmek,
            nüfusun %80’ni hasta etmişti; bebek   gerekli mevzuatı hazırlamak, bulaşıcı
            ve çocuk ölümlerinin, ciddi işgücü   hastalıklarla mücadele etmek, per-
            kaybının nedeniydi. Sahada mücadele   sonel yetiştirmek çabasında olmuş,
            ile bulaşıcı hastalıkların kontrolünde   koruyucu hizmetlere öncelik vermiştir.
            dünyaya örnek olacak başarılar elde   Yaptığı her görevde bilimi, araştırma
            edilmiştir.                      sonuçlarını ve topladığı istatistikle-
                                             re dayanan gerçek durumu kendine
            Bu dönemde frengi, lepra gibi hasta-  rehber edinmiştir. Bu amaçla istatistik
            lıklarda önemli azalmalar görülmüş,
            veba 1947, çiçek 1957 yılında ülkeden   birimleri kurmuş, tıbbi istatistikçiler
            silinmişlerdir. Bu arada, hemen her   yetiştirmiştir. Ülkenin ilk nüfus sayı-
            hastalığa karşı aşı ve serum üretmeye   mını gerçekleştirdi ( 1928-13.6 Milyon)
            başlanmış, tüm yurdu kapsayan aşı   ve sağlık envanter araştırması yaptırdı.
            kampanyaları yürütülmüştür. Bulaşı-  Başardığı önemli çalışmaları çok sı-
            cı hastalık mücadelesi için yüzlerce   nırlı bir insangücü, örgüt  ve bütçe ile
            dispanser açılmıştır. Ayrıca açılan   gerçekleştirmiştir. 1925 yılında Sağlık
            sanatoryum, lepra hastanesi, trahom   Bakanlığı bütçesi genel bütçenin yal-
            hastanesi de saha çalışmalarına destek   nızca ‘ 2.64’ü idi. Bu oran yıllar içinde
            oluyorlardı. Bu dönemde çıkartılmış   pek değişmedi hatta 1930’da % 2.2’ye
            bulunan Umumi Hıfzıssıhha Yasası   düştü ( Karabulut, 2007) .
            ile yasaya göre illerde ve ilçelerde
            kurulan Hıfzıssıhha Meclisleri hastalık   1946-1960 DÖNEMİ
            mücadelesinin önünü açmıştır. Yasada   Bulaşıcı hastalıklar başarıyla azaltılın-
            öngörülen bataklıkları kurutma, fare   ca vatandaş tedavi hizmeti istemeye
            ve sinek mücadelesi, su, katı ve sıvı   başladı. Kırsal kesime de tedavi hizme-
            atık sağlığı, mecburi aşılama vb. gibi   ti gitmiyordu.  CHP hükümetinin sağ-
            önlemler olmasaydı başarı elde etmek   lık bakanı Dr. Behçet Uz bu sorunlara
            çok zorlaşırdı.                  çözüm getirmek üzere 1946 yılında
                                             ülkenin ilk “10 Yıllık Sağlık Planı”nı
            Ancak hastalık sayısı azaldıkça tek bir
            hastalık için büyük bir örgütü ayakta   hazırlamıştır.
            tutmak pahalıya gelmeye başlayacaktı.   Plana göre her 40 000 nüfusa bir Sağ-
            Refik Saydam’ın uyguladığı “geniş   lık Merkezi kurulacaktı. Bu Merkezde
            bölgede dar kapsamlı hizmet” modeli   10 hasta yatağı olacak 2 doktor, 1
            1961 yılında Sosyalleştirme ile yerini   sağlık memuru, ziyaretçi hemşire ve
            “dar bölgede geniş kapsamlı hizmet”   ebe bulunacaktı. Ayrıca onar köylük
            modeline bırakacaktır.           guruplarda bir köy ebesi ve bir köy

            MEVZUAT                          sağlık memuru hizmet verecekti.
            1920 yılından 1938’e kadar sağlıkla   Merkezler böylece hem koruyucu hem
            ilgili toplam olarak 51 kanun, 18   tedavi edici hizmeti beraber ( entegre
            kararname (tüzük) ve 21 talimatname   hizmet) sunabilecekti.. Ülke 7 sağlık
            (yönetmelik) çıkartılarak, toplumun   bölgesine bölündü. Her birinde bir
            sağlıkla ilgili gereksinimlerini karşıla-  Tıp Fakültesi ve bir yetkili Sağlık Mü-
            mak üzere gerekli temel yasal düzen-  dürü olacaktı. Sağlık Bakanlığı kendi
            lemeler yapılmıştır.( Öztürk, Günay,   ilaçlarını ve bebek maması üretecekti.
            1991 )                           Sağlık Şurasında kabul edilen TBMM
                                             komisyonlarından geçen 10 yıllık plan
            Bu yasalardan günümüzde de geçerli   yasalaşamamıştır. Behçet Uz bakan-
            olan 3 tanesi, 1219 sayılı Tabâbet ve   lıktan ayrıldıktan sonra eleştirilen
            Şuâbâtı San’atlarının  Tarzı İcrâsına
            Dair Kanun (1928), 1262 sayılı İspen-  planın sadece Sağlık Merkezleri kısmı
            çiyârî ve Tıbbî Müstahzarlar Kanunu   uygulanabildi. 1950 de 22 olan Sağlık
            (1928) ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıh-  Merkezi sayısı 1955 de181’e, 1960
            ha Kanunu (1930)  önemlidir.     da 223’e çıkacaktır( Sağlık Bakanlığı,
                                             2020) . Ne yazıktır ki bu merkezlerin
            Refik Saydam bakanlığı boyun-    çoğu boş kalmıştır.

             16  hekim sözü  TEMMUZ-AĞUSTOS 2021
   13   14   15   16   17   18   19   20   21   22   23