Page 22 - Hekim Sözü (Sayı 13) Ocak-Şubat 202

DOSYA

Aşı kararsızlığı ve reddini

önlemekte sağlık çalışanlarının

rolü ve önemi

Marangoz B , Han Yekdeş D , Eskiocak M ***
**
*

Aşı kararsızlığı/reddi Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2019’da dünyayı tehdit
eden on küresel sorundan biri olarak nitelenmiştir. Ülkemiz için bilinen son güncel
aşı reddi vaka sayısı yirmi üç bindir.

şı kararsızlığı, aşılama hizmet- ye’de sağlık çalışanları ile yapılan bir kaynağı olarak görüldüğü ve kişilerin
lerinin mevcudiyetine rağmen niteliksel araştırmada Türkiye’de görev aşı yaptırma kararını vermesinde çok
Aerteleme veya reddetme yapan sağlık çalışanları, “ebeveynlerin etkili olduğu bilinmektedir .
2
durumu olarak tanımlanırken, Dün- aşı reddinin” son 10 yılda bir sorun Ülkemizde 2019’da Ankara ilinde
5
yada ve Türkiye’de hızla büyüyen bir haline geldiğini belirtmiştir . Mersin yapılan bir çalışmada aile hekimleri-
sorundur ve dünya aşı ile önlenebilir Merkez ilçede aile sağlığı elemanları- nin büyük çoğunluğunun bağışıklama
hastalıklarla mücadelede elde edilen nın yaklaşık yarısı aşı kararsızlığı/reddi anamnezi almadığı, 2018’de Edirne’de
kazanımların kaybedilmesi riski ile ile karşılaştığını ifade etmiştir . bir üçüncü basamak hastanesinde ya-
6
karşı karşıyadır. Öyle ki aşı kararsızlı- Kişilerin aşı ile ilgili kararsızlık yaşadı- pılan araştırmada hekimlerin yarısın-
ğı/reddi Dünya Sağlık Örgütü tarafın- ğı ya da aşılanmamayı tercih etme- dan fazlasının bağışıklama anamnezi
dan 2019’da dünyayı tehdit eden 10 sinin siyasal, sosyal, bilimsel, dinsel almadığı görülmüştür 10, 11 . Edirne’de
küresel sorundan biri olarak nitelenip, bağlamda ve mevcut sağlık hizmetinin 2020 yılında aile sağlığı elemanlarının
ülkemiz için bilinen son güncel aşı özellikleri ile ilişkili pek çok nede- değerlendirildiği başka bir araştırmada
reddi vaka sayısı 23bindir 1, 2, 3 .
ni vardır; söz konusu aşıya, içinde ise katılımcıların %30’unun bağışıkla-
Türkiye’de 24 Ocak kararları ile birlik- bulunulan zamana ve mekana göre ma anamnezi almadığı görülmüştür .
12
4,7
te neoliberal ekonomik düzenin sağlık çeşitlilik gösterir, genellenemez . Aşı Dünya Sağlık Örgütü’ne göre aşı
hizmetlerine yansıması sonucunda kararsızlığını azaltmaya ve önlemeye kararsızlığı belirleyenlerinden biri olan
sağlık hizmetlerinde kamusallığın yönelik çalışmalar, altta yatan neden- sağlık çalışanı tutumu, sağlık çalı-
8
azalarak hizmetlerin özelleştirilmesi, lere özgü olmalıdır . şanlarının başvuranların bağışıklama
koruyucu hizmetler ve halkın sağ- Aşı kararsızlığının en önemli neden- durumunu sorgulamaları, kişiye uygun
lığı konusunda politik isteksizliğin lerinden birisi sağlık çalışanlarının aşıları önermeleri ve hizmet sunumu
belirmesi, özellikle de birinci basamak bağışıklama ile ilgili yanlış ya da eksik ile desteklenirse aşı kararsızlığını
sağlık örgütlenmesinin değişmesi ile bilgiye sahip; bilimsel bilgiye dayalı olumlu yönde etkileyerek azalmasına
zaman içerisinde ortaya çıkan sağlık bir tutum geliştirmiş olmaması ve bu yol açabilir .
13
örgütü ve halk arasında ortaya çıkan doğrultuda davranmamasıdır . Öte Oysa ülkemizde kişi başı düşen
5, 9
güven sorununun, aşı kararsızlığı/ yandan Mersin Merkez ilçe’de yapılan doktor, hemşire gibi sağlık çalışanları
reddini ülkemiz için bir halk sağlığı çalışmada bağışıklama konusunda sayısı OECD ülkelerinde son sıralarda
sorunu olarak ele almakta etkili oldu- kendisinin yeterli olduğunu düşünen yer almaktadır . Kişi başı muayene
14
ğu düşünülmektedir .
4
aile sağlığı elemanlarının, aşı karar- süresinin araştırıldığı bir çalışmada
Ülkemizde aşı kararsızlığı/reddi soru- sızlığı/reddi ile daha az karşılaştığı ise Türkiye’de bu sürenin 2002’den
nunun tam olarak ne zaman başladığı- saptanmıştır . Günlük mesleki pratiği 2018’e dek azaldığı ve OECD ülkeler
6
na ilişkin bilgi yoktur ancak; Türki- sırasında toplumla doğrudan iletişimi ortalamasının altında olduğu ve aynı
olan sağlık çalışanları başta olmak çalışmada hekime müracaat sayısının
*Edirne İl Sağlık Müdürlüğü, Halk Sağlığı Hizmetleri Başkanlığı, Edirne, Türkiye üzere sağlık çalışanlarının, toplum ta- en fazla artış gösteren OECD ülkesi-
**Trakya Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Edirne, Türkiye
15
***Sanko Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Gaziantep, Türkiye rafından aşı ile ilgili en güvenilir bilgi nin Türkiye olduğu görülmüştür .
20 hekim sözü OCAK-ŞUBAT 2021