Page 18 - Hekim Sözü (Sayı 13) Ocak-Şubat 202

DOSYA

VID-19 aşısının ruhsat öncesi çalışmaları istatistiğinin duayeni Prof.Dr. Mustafa
bildik anlamda tamamlanmadı. Gündem- Şenocak ile bu konuyu konuştuk (perso-
deki uygulamalar tamamen öngörüldüğü nalcommunication) ve salgının başından
DSÖ, EMA, FDA in ölçekte sonuçlanmamış çalışmaların beri yapılan mortalite kestirimleri, virü-
ortak görüşü toplum erken verilerinden türetilen kestirimlere sün sıçrama kapasitesi gibi hesaplamalar
dayanıyor. Sinovac aşısı da dahil bazı da dahil, burada verilen sayılardan şu
sağlığını bu denli aşıların Faz 1-2 çalışmalarının sonuçları, anda bu aşıların hele de bireylerde bu
tehdit eden salgın bazı Faz 3 çalışmalarının dizaynları, bazı düzeylerde etkili olacağı algısının teknik

durumlarında yarar- erken analizler bilimsel dergilerde yayın- terimle “gülünç” olduğu çıkarımına
landı, ama bilgilerimiz alışılmadık ölçüde vardık. Yukarıda anılan sağlık otoritesinin
la ilgili veriler riske firma yetkilileri ve araştırmacıların basına %50 üzerinde etkililik ve yeterli güvenlilik
ağır bastığında sınırlı açıklamalarına dayanıyor. Neticede tüm eşiğinin sınırlı onay için kanaat oluş-
kullanım onayının sağlık otoriteleri yaklaşık 400-40000 arası turmasının tecrübeye dayalı bir zemini
sağlıklı katılımcıda tasarlanmış klinik var, bunun ötesindeki sayılar tamamen
verilmesi yönünde . denemelerde 20-120 civarı hastalığa çalışmadan alınan kesite, katılan popülas-
3
Bu sadece bu aşılar yakalanan vakanın aktif aşı ve plasebo yona, o sıradaki salgın hızına, hatta mev-
gruplarına dağılımı üzerinden yapılan er- sime göre değişkenlik gösterebilir. Çok
için geçerli değil,
ken kestirimlere dayalı olarak acil/erken/ basitçe; salgının daha şiddetli seyrettiği,
daha önce de uygu- şartlı kullanım onayı veriyor. Aslında en daha az korunan popülasyonlarda daha
lanmış ilkeler. az 1 yıl sürmesi gereken Faz 3 çalışmala- yüksek yüzdeler alabilirsiniz, kaldı ki bir-
rının, Moderna’nın ilk insan çalışmaları- kaç aylık süreçte alınan bu sonuçlar, bir
na geçen Martta başladığı kabul edilirse, yıl sonra nerede olunacağını kesin olarak
tamamlanmış olması mümkün değil . bildiremez. Yine de verili risk zemininde,
2
Ama yine de DSÖ, EMA, FDA in ortak salgın uzadıkça mutasyonların da arttığı
görüşü toplum sağlığını bu denli tehdit ve aşıların örneğin ilaçlara göre çok daha
eden salgın durumlarında yararla ilgili ve- öngörülebilir etkileri ve klinik çalışmaları
riler riske ağır bastığında sınırlı kullanım açıklanan hepsinin ikna edici güvenlilik
3
onayının verilmesi yönünde . Bu sadece verileri olduğu göz önüne alındığında ve-
bu aşılar için geçerli değil, daha önce de rilen sınırlı kullanım onayları gerçekçidir.
uygulanmış ilkeler. Ama klinik araştır- Bu noktada hala “95, 50’den büyüktür,
ma hakkındaki bilgileri kitap ve makale ben Alman aşısı olmak istiyorum, Çin
okuyarak kitap yazanların kitaplarını aşısının verisi yok, FDA onaylamadan
okuyarak öğrenince havsala sınırlı oluyor güvenmem” diyorsanız aşağıdaki kısa
bazı müelliflerde. Bu arada ilaçlarınki öyküyü okuyunuz, demiyorsanız, atlaya-
gibi hastalarda değil sağlıklı katılımcı- bilirsiniz.
larda yürütülen aşı çalışmalarının, çok James Bond filmlerinin başında genelde
güçlü temsilci son noktalar (antikor v.b.) hareketli bir kovalamaca sahnesi olur. Bu
bulunduğu ve hastalığın diğer hastalıkla- sahne sıklıkla mahalli kıyafetli esnafın
ra kıyasla daha kısa sürede belirti verip ve tavukların çığlık çığlığa kaçıştığı,
sonuçlandığından hareket edildiğinde eş rengarenk kumaşlar, kap kacak ve na-
zamanlı ve hızlı yürütülebilmesi anlaşılır renciyenin havada uçuştuğu, tezgah ve
olmaktadır .
4
çeşitli emtianın hasar gördüğü egzotik
AŞILARIN SONUÇLARI ARASIN- bir doğulu mekanda cereyan eder. Biz
DAKİ FARKLARIN ANLAMI NE? de James Bond ile birlikte bu “komik”
Gün geçmiyor ki aşıların etki yüzdelerine insanları vaveylaları ve zarar ziyanları
değin yeni bir haber okumayalım. Biri- ile baş başa bırakıp, akşamki şık davete
ninki %95, diğerinin ki %97, öbürününki akar, sosyetik içkiler yudumlarız. Fakat
yarım dozla başlanırsa %90, tam dozla bazı James Bond filmleri ülkemizde geçer
başlanırsa %70, berikininki bizde %91, ve Bond ve avanesinin aynı vandallığıkah
Brezilyada önce %100, sonra 78, sonra Mısır Çarşısında, kah Topkapı sarayın-
50, Ruslar açıkladı %100 müş, İsrail’de da, kah Yerebatan sarnıcında hiç orada
ilk dozdan sonra %50’nin altında çıkmış. görmediğimiz ahali, eşya ve deve meve
Sayı vermenin eril güç yanılsaması ve eşliğinde sergilediğini görürüz. Meğer
istatistiğin sanal kesinlik zorbalığı ile işler ki o egzotik gariban figürasyon bizizdir.
iyice içinden çıkılmaz oluyor. Araştırma Akşamki şık baloda ancak hep aynı

16 hekim sözü OCAK-ŞUBAT 2021