Page 36 - Hekim Sözü (Sayı 17) Eylül-Ekim 2021

DOSYA

düşük ve maneviyat seviyesi daha
yüksek, yaşama ve onun anlamı ve
kutsalla ilişkisine ilişkin nihai sorulara
cevaplar ve anlayış arayan” olarak tarif
etmekte.

Bu konuda ne ülkemizde ne de dünya-
da ciddi araştırma yoktur. GATT yön-
temleri yaşa, cinse, ekonomik duruma,
eğitim düzeyine ve içinde yaşanan
kültüre göre farklılıklar gösterebilir.
Örneğin Einterz “The poor need no
more charlatans” başlıklı yazısında
Afrika’da ürkütücü ve çok yaygın
şarlatanlık örneklerinden söz etmekte.
Oysa bunlara maruz kalan insanların
hiçbir bilimsel çalışma ile profillerinin
ve yapılan uygulamaların etkinliğinin
araştırıldığına dair bir kayıt yok.

ŞARLATANLIĞIN SÖYLEMİ
VE ÇEKİCİLİĞİ
Ancak Widder ikna edebilmenin üç
yönü olan ethos, pathos ve logostan
yola çıkarak şarlatanların ikna yön-
temlerine ilişkin saptamalar yapıyor,
ardından çözüm için önerilerde
bulunuyor.
Bu yöntemlerden ethos, konuşmacının
güvenilirliği ve otoritesine atıfta bulu-
nur. Çünkü bir argüman, onu yapan Theodoor Rombouts - The quack tooth puller
kişi güvenilir, yetkili ve erdemli görü-
nüyorsa daha inandırıcıdır. Pathos, bir daha doğal, bütünsel, saf, iyi ve denge ğine veya düşmandan daha agresif
argümanın duygusal çekiciliğini ifade odaklı bir gücün aksine teknolojinin sonuçlara yol açabileceğine dikkat
eder. Logos argümanın “mantıksal soğuk, kopuk, zehirli, kötü ve doğal çekerler. Ardından, acının savaşıla-
kanıtını” ifade eder. olmayan, sadece belirli patolojileri cak bir şey değil, hastanın hayatında
İyi bir argüman için üç yön de gerekir- tedavi eden gücüdür. nelerin yanlış olduğuna dair ipucu
ken, duygusal çekicilik akıl yürütme Şarlatanların söyleminde aşılardan an- veren bir haberci ve hediye olduğunu
yeteneklerini ve yargıyı etkileme tibiyotiğe kadar doğal görülmeyen her öne sürerler.
yeteneği ile en güçlü ikna şeklidir. şey, büyük ilaç pazarının masum halk Şarlatanlar, modern tıbbın hastayı
Şarlatanlığın pazarlanmasında akıl pahasına servet biriktirme girişimidir.
yürütmeden çok duyguya hitap edilir Sağlık hizmetleri ise tüm hekimlerin tamir edilecek bir makine olarak gör-
ve yalancı bilimle süslenen sözde teklif verdiği bir tıbbi pazardır. Oysa düğünü, aşırı tıbbileştirme ve tedavi
kanıtlar, bilimsel yöntemden ziyade tüm dünyada GATT milyarlarca dolar- ile zarar verdiği söylemini yayarlar.
ethos ve pathos’a dayandırılır. Talk lık bir pazar oluşturur. Beden ve ruhun bir bütün olarak,
showlarda, sağlık ve magazin dergile- daha geniş bir denge sürecinin parçası
rinde, internet veya günlük gazetelerde Hastalar genellikle doktorlarını en iyi olarak görülmesi gerektiğini savu-
televizyon kişilikleri veya ünlülerin tıbbi bilgi kaynağı olarak görürler ve nurlar. Bu görüşe göre şifa, yeniden
onaylarıyla insanların kafalarına tekrar onların tavsiyelerinin iyileşmelerinde yapılanmadır ve kişinin stres, ilişki-
tekrar yerleştirilir. en büyük rolü oynadığını düşünürler. ler ve günlük yaşamla başa çıkışını
Şarlatanlar bir hastanın kendi vücudu- değiştirme şansıdır. Modern tavrı ise
Dünyada mükemmel bir sağlık sistemi nu herhangi bir doktordan çok daha nesnel, uzak, istatistiksel ve soğuk
olmadığı gibi “modern” hekimliğin de iyi tanıdığını öne sürerek daha eşitlikçi olarak resmedilir. Modern tıp da bir
birçok eleştirilecek yönü vardır. Ancak bir ilişki sundukları algısı yaratırlar. hastanın tedavisinin çoğu zaman farklı
şarlatanların kullandığı metaforlar, tıp uzmanlıklar arasında ayrık ve parçalı
dünyasına yönelik eleştirileri abarta- Şarlatanlar hekimlerin ellerindeki olmasıyla bu tartışmayı besler.
rak, modern tıbbın ve uygulayıcıları- silahlar gibi gösterdikleri ilaçların
nın ahlakına saldırırken tıbbi tedaviyi tehlikeli olabileceğine ve kullanıcıya ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
ikiye böler. Bu ikilemde modern tıp, geri tepebileceğine, zarar verebilece- İnsanların şarlatanlar tarafından istis-

34 hekim sözü EYLÜL-EKİM 2021