Page 34 - Hekim Sözü (Sayı 17) Eylül-Ekim 2021

DOSYA

Şarlatanlık ve tıp

Nergis Erdoğan *

Şarlatanlar “doğa bizi iyileştirecek güçlere sahiptir, doğadan gelen bitki
ve diğer her şey faydalıdır ve zararsızdır, ilaçlar kimyasaldır, zehirdir, bin
bir tür yan etkileri vardır” gibi halkın yaygın inançlarını kullanırlar.

arlatanlık “karşısındakini çeşitli hatta zararlı olabilen, yalancı bilimle lavman yapmak dışında tedavi olanağı
yollarla kandıran, dolandıran, süslenmiş iddialar barındıran uygu- olmayan hekimleri şarlatanlıkla suçla-
Şçok konuşan, sahtekâr, bilir lamalar söz konusudur. Uygulayan yabilir miyiz? Onlar hastalığa neden
geçinen kimse” anlamına gelen bir bunlara inanabilir veya inanmayabilir. olduğuna inandıkları kötü ruhları, saf-
sözcük. Tanımlarda “doktorluk ehli- Ancak bir iddia karşısında inanmak raları hasta insandan uzaklaştırmaya
yeti olmadığı halde doktorluk yapan bilgiye göre daha zayıf bir kanıttır. çalışıyorlardı ve dönemlerinin en geliş-
kimse, sahte doktor” anlamları da yer Çünkü bilginin özelliklerinden birisi kin bilgi düzeyiyle davranıyorlardı.
alıyor. Buradan sağlık alanının ve he- gerekçelendirilebilir olmasıdır. Ancak günümüze geldiğimizde şarla-
kimliğin şarlatanlığa uygun bir zemin Mesleki pratiğimizde gerekçelerimiz tanlık tanımı daha kolay ve anlaşılır
oluşturduğu anlaşılıyor. Bu açıdan neye dayanır? Bu noktada geçmişle oldu. Çünkü tanı ve tedavilerimizde
işini güncel bilgi birikimini kullanarak, günümüz arasında çok önemli farklar elimizdeki en önemli yöntem “bilim”
meslek etiği kurallarına uyarak yapma- var. Hastalıkların tanrıların gazabına, birçok alanda açıklamalar getirebili-
ya çalışan hekimler açısından, sayıları kötü ruhlara bağlı olduğuna inanılan yor. Onun desteğiyle yeryüzünden
az da olsa hekimlik yetkisi olanların İnsanlığın ilk dönemlerinde kabilenin bazı hastalıklar siliniyor, insan yaşamı
şarlatanlığı önemli bir sorun. uzuyor, kalitesi artıyor. İyi kaliteli
büyücüsüne, şifacılara şarlatan diyebi- bilimsel yöntemlerle hangi tedavinin
Hekimlikteki şarlatanlıkta günün bilgi lir miyiz? Birkaç yüzyıl öncesine kadar işe yaradığını, hangisinin yaramadığını
birikimine uygun olmayan, yararsız ve ellerinde kan almak, kusturmak ve kestirebiliyoruz.

* Prof. Dr., İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Ekoloji ve Hidroklimatoloji Ana Bilim Dalı Ancak ilginç, “her gelişme karşıtını da

32 hekim sözü EYLÜL-EKİM 2021