Page 20 - Hekim Sözü (Sayı 19) Ocak-Şubat 2022

DOSYA

Tıp etiği neden gereklidir?

Gülsüm Önal *

Tıp etiği neden gereklidir? sorusuna geleneksel olarak verilen yanıt ise hekimlik

mesleğinin temelde “güven” ilişkisine dayalı olması, hastanın ve toplumun yararını
gözetmenin temel zemininin de bu ilişki olmasıdır.

u yazıyı yazmaya davet edildi- Tıp etiği neden gereklidir sorusu- vermeyeceğine ve yarar sağlayacağına
ğimde, halen geride bırakama- nun bir cevabının burada olduğunu duyduğu inançtır.
Bdığımız Covid -19 pandemisi düşünüyorum: sağlıklı yaşama hakkını
sürüyordu ve virüsün yeni varyantları çevreleyen her konu tıp etiğinin Bu inanç neredeyse 2500 yıldır
ile karşılaştığımız bir dönemdeydik. de konusudur. Sağlıkla ilgili tüm hekimlere rehberlik eden etik kodlara
Aradan günler geçti, şimdi Omicron hakların eşit yaşandığı bir dünyaya ya da beyanlara dayalıdır. Modern
yeni varyantının alt varyantları da kavuşana kadar tıp etiğine ihtiyaç kanunlarda yer alan ilkelerin temelin-
hayatımızda ve her gün Türkiye’de da devam edecek. Ancak bu yazıda, de Hipokrat Yemini olarak adlandır-
yüzlerce, dünyada binlerce Covid sorunun cevabının gerektirdiği çok dığımız öğreti yatar. MÖ 460 yılında
kaynaklı can kaybı devam ediyor. yönlü kapsamın tümünü ele almak Yunanistan’da Kos adasında doğan,
Hastalık yükünde ve vefat sayılarında mümkün olmadığından tıp etiğinin tıp eğitimi ve uygulamasıyla tıbba
yaşanan büyük bir eşitsizlik de öyle… başlıca sembolü olan Hekim Yemini bilimsel bir yaklaşımın kurucusu
Teste ve aşıya ulaşımda ve de yaşam ve modern tıp eğitimine yansımaları saydığımız Hipokrat’ın tıbbın tüm dal-
koşullarındaki eşitsizliğin, pandemi bağlamında etiğin gerekliliği üzerinde larını kapsayan öğretisi, bir toplumun
döneminde benzersiz biçimde ortaya durulmuştur. ahlaki ve etik gerekliliklerini de içerir.
çıkması da devam ediyor. Hipokrat Yemini, tıp etiği konusunu
GELENEĞİN ÖTESİNE
Nitekim Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), GEÇMEK; MODERN HEKİM tanıtmak için sıklıkla bir başlangıç
Genel Direktörü Tedros Adhanom YEMİNİ noktası olarak kullanılsa da, orijinal
Ghebreyesus, son günlerde zengin Tıp etiği neden gereklidir? sorusuna haliyle modern tıbba veya tıp mesle-
ülkelere Covid-19 salgınıyla mücadele- geleneksel olarak verilen yanıt ise ğine etkili bir şekilde rehberlik etmeye
ye mali yardımda bulunması için çağrı hekimlik mesleğinin temelde “güven” yeterli değildir. ‘Önce zarar verme’,
yaptı. Yaptığı açıklamada, “Bilim bize ilişkisine dayalı olması, hastanın ve ayrıcalığın kötüye kullanılmaması,
salgınla savaşmak için gerekli araçları toplumun yararını gözetmenin temel mahremiyet, yaşama saygı ve kişinin
sunuyor, ancak bu imkânlar küresel zemininin de bu ilişki olmasıdır. Has- sınırlarının farkında olma gibi daha
olarak paylaşılırsa, biz bu yıl dünyada tanın/toplumun, çekincesiz biçimde modern etik kodların altında yatan
Kovid-19 salgınını sonlandırabiliriz” güven duyarak tıp bazı temel sorunları belirlemekle
sözleriyle önemli bir gerçeğe işaret kurumuna baş- birlikte, günümüz modern tıbbının
ediyordu. Evet, bilim hepimize yeter vurabilmesinin ihtiyaçlarını karşılamaktan uzaktır.
1
ama “sağlıklı yaşama hakkı” ve onun yolu, bu ku- Nitekim uluslararası ve ulusal
gerektirdiklerine -evrensel temel hak- rumda rol alan birçok tıp meslek
kımız olduğu halde- büyük insanlığın tüm öznelerin kuruluşu artık
büyük bölümü halen ulaşamıyor. Bu –halen merke- etik kodlar
gerçek bir kez daha DSÖ Başkanı- zinde hekimlerin ve profesyo-
nın sözleriyle dünya çapında açıkça bulunduğu tüm nel davranışa
kanıtlandı. sağlık çalışanla- ilişkin daha ayrıntılı
rının- kendi- kılavuzlar yayınlamak-
sine zarar ta, birçok tıp fakültesi,
Dr., Trakya Üniversitesi, Tıp Tarihi ve Etik
*
18 hekim sözü OCAK-ŞUBAT 2022