Page 23 - Hekim Sözü (Sayı 17) Eylül-Ekim 2021

DOSYA

oluşturmaktadırlar. Bunlar sayı olarak ve Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olduğu yönünde bir algı yaratırlar.
çok küçük bir grubu oluştursalar da merkezli NBC televizyonunun bir yan Bu böyle sürüp gider. Ülkemizden
etkileri büyük olabilmektedir. kuruluşunda Nisan 1982’de yayın- örnek verecek olursak, birkaç yıl önce
lanmaya başlayan “DPT: Aşı Ruleti” adının önünde profesör unvanı olan,
Aşı karşıtlığı ne yazık ki son yıllarda programı bunun klasik örneğidir televizyonlarda sürekli önerilerde
giderek daha çok taraftar toplamak- (DPT: Difteri-Boğmaca-Tetanos). bulunan bir doktorun grip aşısı içinde
tadır. Geleneksel olarak modernleş- Programda özellikle difteri-boğma- alüminyum bulunduğu için yaşlılarda
meye-bilimsel ilerlemeye karşı olan ca-tetanos aşısı sonrasında beyin Alzheimer hastalığına neden olduğu
kesimler dışında daha eğitimli, çağdaş hasarı, epilepsi ve ölüm geliştiği iddia iddiası tam da böyle bir iddiadır.
yaşam süren ve teknolojik gelişmeleri edilen çocukların dramatize edilmiş Kendisi çok emin olarak söylese de
takip eden toplum kesimlerinde de hikayelerinin yanı sıra konunun uz- üretilen hiçbir grip aşısının içinde
aşılar ve aşılanma konusunda soru manı olarak takdim edilen ve gerçekte alüminyum yoktur. Bu gerçeği Türk
işaretleri oluşmaktadır. Sosyal medya konu hakkında bilgisi olmayan birkaç Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon
ve diğer iletişim mecralarının yaygınlık doktora yer verilmiştir. ABD’de büyük Hastalıkları (KLİMİK) Derneği’nin
kazanması aşı karşıtlarına daha geniş ses getiren televizyon programı çok kamuoyuna sunmuş olması adı geçen
kitlelere ulaşma ve taraftar kitlesini sayıda ailenin aşı üreten firmaları dava profesörün başka bir konuda yeni
genişletme şansı vermektedir. Kapita- etmesine ön ayak olmuştur. Mahkeme iddialar ortaya atmasına ve insanları
list üretim biçiminin, düşünen-sorgula- süreçlerinde, konunun uzmanı diye kandırmasına engel olmamıştır.
yan-araştıran “insan” yerine, sorgu- gösterilen kişilerin programda iddia
lamayan-inanan “tüketici” yetiştiren edilen konularda hiç çalışması olma- İkinci taktik çok daha ikna edici ve
eğitim sisteminin insanları bilimsel yan, mesleksel geçmişleri tartışmalı sinsidir. Açıkça yalan söylemek yerine
düşünceden uzaklaştırarak akıl dışı kişiler, şarlatanlar, olduğu ortaya çık- bilimsel bazı gerçekleri çarpıtarak
düşüncelerin etkisine açık bırakıyor mıştır. Ancak bu durum bu kişilerin veya onlardan çıkamayacak sonuçlar
olması, aşı karşıtlarının iddialarının aşı karşıtı hareketler içerisinde çalış- çıkartarak; bir anlamda bilimi kullana-
yayılmasını kolaylaştıran bir diğer maya devam etmesini engellememiştir. rak, yalan söylemektir. Örnek vermek
önemli etkendir. Aşı karşıtlarının Her zaman sözlerini dinleyen büyük gerekirse, anne sütü bebeği enfeksi-
komplo teorilerini dillendirmedeki bir kitleyi bulmuşlardır. yonlardan koruduğu için iki yaşını
başarısı da şüphesiz aşı karşıtlığının bitirene kadar çocuklara aşı yaptırmak
etkisini artırmaktadır. Peki bu nasıl olabiliyor? Aşı karşıtları yerine anne sütü vermenin yeterli
toplumu “ikna etmek” (siz dolandır- olacağını iddia ederler. Anne sütünün
Aşı karşıtlarının üretip yaydıkları mak diye okuyun) için iki önemli tak- bebeği enfeksiyonlardan koruduğu çok
komplo teorileri ile baş etmenin en tiğe başvurmaktadır. Birincisi; doğru doğrudur. Ancak bu bilgi ne kadar
iyi yolu sürekli olarak bilimsel bilgiyi olmadığı açık olan bilgilerin büyük bir doğru ise buradan yola çıkarak dile
geliştirmek ve herkesin anlayacağı iddia ile doğruymuş gibi savunulma- getirilen “tek başına yeterlidir” iddiası
şekilde dillendirmek, rasyonel düşün- sıdır. Bilim insanları bunu çürütünce o kadar yanlıştır. Yine aşıların büyük
cenin yaygınlaşmasını sağlamaktır. Aşı hemen başka bir iddiayı dile getirirler. ilaç şirketleri tarafından üretildiği ve
karşıtları da aslında bunu iyi bildikle- Böylece kamuoyunu ve bilim insanla- bu şirketlerin aşı yan etkilerini gizle-
rinden bilimsel platformlarda hiç bu- rını sürekli meşgul etmeye çalışırlar. diği iddiası da benzer şekilde doğru
lunmazlar. Hiçbir bilimsel toplantıda Bunu yaparken bir önceki iddialarının bir bilgiden yanlış sonuç çıkarmaktır.
iddialarını dile getirmezler, getiremez- çürütülmüş olmasından hiç utanç Aşıları ilaç şirketlerinin ürettiği, kar
ler. Sosyal medya, gazete, dergiler ve duymadıkları gibi o konunun önemsiz etmeyi hedefledikleri doğru olmak-
televizyonlarda boy gösterdiklerinde olduğu, asıl önemli olanın yeni iddia la birlikte aşı yan etkileri bağımsız
de bilimsel verileri ortaya koyacak
kişilerle karşı karşıya gelmemeye özen
gösterirler. Kendi hazırladıkları televiz-
yon programlarında kendi iddialarını
destekleyen kişilerle konuşurlar. Hep-
sinin genel özelliği “şarlatan”, yani
karşısındakileri kandırmak amacıyla
bilmediği halde biliyormuş gibi yapan
kişiler, olmalarıdır. Bunu yaparken de
kişisel çıkar sağlamanın peşindedirler.
Bu çıkar çoğunlukla maddi kazanç
şeklinde karşımıza çıkmaktadır.

Modern çağdaki aşı karşıtlığını
başlatan program olarak kabul edilen

EYLÜL-EKİM 2021 hekim sözü 21