Page 30 - Hekim Sözü (Sayı 15) Mayıs-Haziran 2021

DOSYA

örgütlenmiş olan sağlık sistemlerinin
bozukluğunun üzerini örtecektir.
Yaklaşık 80 yıl önce refah devleti ve
sosyal güvenlik ağı uygulamalarının,
komünizm tehdidine karşı, bir tür
sosyopolitik aşı olarak kullanıldığı
Avrupa’da, son 30 yılda hem birinci
basamak sağlık hizmetlerinin hem de
sosyal güvenlik sistemlerinin sağlıkta
dönüşüm /reform adıyla yerle bir edil-
mesi sonrasına denk gelen COVID-19
krizi, kapitalist sağlık sistemlerinin
berbatlığını gözler önüne sermiştir.
Gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH)
%11’ine kadar sağlık harcaması yapı-
lan Avrupa ülkelerinde kanser tanıları
gecikmiş, ameliyatlarda aksamalar
olmuş; lohusalık çağı ölümlerde artış,
çocukluk çağı aşılamalarında belir-
gin aksaklıklar yaşanmıştır. Akıl ve
ruh sağlığı hastalıkları ile alkol ve
uyuşturucu madde kullanımı artmış,
önlenebilir bir başka hastalık olan
tüberkülozda 10 yıl geriye gidilmiştir.
Bu verilerle pandeminin yeni sorunlar
yaratmadığı, sağlığın piyasalaştığı
Avrupa dâhil tüm ülkelerde sağlık
sistemlerinin uzun süredir karşı karşı-
ya olduğu birçok zorluğu şiddetle su
yüzüne çıkardığı söylenebilir.

Avrupa’da birçok ülkenin sağlık siste-
mi Beveridge veya Bismark tipindedir.
Her ikisinin de, belirli bir dereceye
kadar, eşitlik, dayanışma ve evrensel-
lik değerlerine dayandığı belirtilmekte,
Beveridge tipi sistemlerin evrensellik
ve eşitlik değerlerine dayandığını,
Bismarck tipi sistemlerin çoğulluk, piyasalaşmasının önünü açmıştır. şına düşen hekim sayısı sadece %0,8,
özgürlük ve dayanışma ile desteklendi- Sağlıkta özel sektörün payının mevcut bin kişi başına düşen hemşire sayısı
ği iddia edilmektedir. Ancak özellikle %35’den 2040 yılına kadar yaklaşık %1,5 artmış; yüz bin kişiye düşen
1990’lardan itibaren uygulanan politi- %60’a çıkabileceği tahmin edilmek- hastane yatağı sayısı %23,2 azalmıştır.
kalar ile birlikte bu “belirli” derecenin tedir. Avrupa Komisyonu’nun son Özel sektörün hastane yatağı sayısı
daha da azaldığını söyleyebiliriz. yıllardaki politikalarının “Ulusal sağlık aynı dönemlerde bazı Avrupa ülke-
Daha önceden de eşitlikçi olmayan sistemleri tarafından verilen hizmetle- lerinde %59’a varan oranlarda artış
ama egemenler tarafından eşitlikçi gibi rin, artık ekonomik bir faaliyet olarak göstermiştir. Son 17 yılda AB’ye üye
lanse edilen Avrupa sağlık sistemleri değerlendiriliyor olması” da sağlığın her üç ülkeden birinde (%35) ekono-
daha da eşitsiz hale gelmiştir. Pan- piyasalaştığının kanıtıdır. mik (çok pahalı), coğrafi (uzak) veya
demiden önce Avrupa Birliği’ne (AB) bekleme listesi gibi engeller nedeniyle
üye ülkelerin çoğunluğunda neredeyse Son yıllarda benimsenen maliyet sınır- kamu tarafından karşılanmayan sağlık
her iki kişiden birinin kendi kendine lama baskıları, verimlilik adı altında hizmeti ihtiyaçları olduğunu bildiren
algılanan sağlık durumunu olumlu ola- koruyucu hizmetlerden vazgeçilmesi nüfusun yüzdesi de artmıştır.
rak değerlendirmemesi bu eşitsizliğin ve kemer sıkma önlemleri, sağlık
sonuçlarındandır. hizmetleri için mevcut kaynakların Pandeminin en çok vurduğu İtalya’da
niteliği ve niceliği üzerinde önemli bin kişi başına düşen yatak sayısı
Avrupa’daki sağlık sistemleri bir takım bir etkiye sebep olmuştur. AB’ye üye son 35 yılda %62 oranında düşürül-
çeşitlilikler içerirken neredeyse hep- ülkelerin son 15 yılda nüfus artış hızı müştür. 1990’da hastane yataklarının
sinde uygulanan politikalar sağlığın %3,5 olurken bu süreçte bin kişi ba- neredeyse tamamı devletin elinde iken

28 hekim sözü MAYIS-haziran 2021