Page 30 - Hekim Sözü (Sayı 15) Mayıs-Haziran 2021
P. 30

DOSYA


            örgütlenmiş olan sağlık sistemlerinin
            bozukluğunun üzerini örtecektir.
            Yaklaşık 80 yıl önce refah devleti ve
            sosyal güvenlik ağı uygulamalarının,
            komünizm tehdidine karşı, bir tür
            sosyopolitik aşı olarak kullanıldığı
            Avrupa’da, son 30 yılda hem birinci
            basamak sağlık hizmetlerinin hem de
            sosyal güvenlik sistemlerinin sağlıkta
            dönüşüm /reform adıyla yerle bir edil-
            mesi sonrasına denk gelen COVID-19
            krizi, kapitalist sağlık sistemlerinin
            berbatlığını gözler önüne sermiştir.
            Gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYİH)
            %11’ine kadar sağlık harcaması yapı-
            lan Avrupa ülkelerinde kanser tanıları
            gecikmiş, ameliyatlarda aksamalar
            olmuş; lohusalık çağı ölümlerde artış,
            çocukluk çağı aşılamalarında belir-
            gin aksaklıklar yaşanmıştır. Akıl ve
            ruh sağlığı hastalıkları ile alkol ve
            uyuşturucu madde kullanımı artmış,
            önlenebilir bir başka hastalık olan
            tüberkülozda 10 yıl geriye gidilmiştir.
            Bu verilerle pandeminin yeni sorunlar
            yaratmadığı, sağlığın piyasalaştığı
            Avrupa dâhil tüm ülkelerde sağlık
            sistemlerinin uzun süredir karşı karşı-
            ya olduğu birçok zorluğu şiddetle su
            yüzüne çıkardığı söylenebilir.

            Avrupa’da birçok ülkenin sağlık siste-
            mi Beveridge veya Bismark tipindedir.
            Her ikisinin de, belirli bir dereceye
            kadar, eşitlik, dayanışma ve evrensel-
            lik değerlerine dayandığı belirtilmekte,
            Beveridge tipi sistemlerin evrensellik
            ve eşitlik değerlerine dayandığını,
            Bismarck tipi sistemlerin çoğulluk,   piyasalaşmasının önünü açmıştır.   şına düşen hekim sayısı sadece %0,8,
            özgürlük ve dayanışma ile desteklendi-  Sağlıkta özel sektörün payının mevcut   bin kişi başına düşen hemşire sayısı
            ği iddia edilmektedir. Ancak özellikle   %35’den 2040 yılına kadar yaklaşık   %1,5 artmış; yüz bin kişiye düşen
            1990’lardan itibaren uygulanan politi-  %60’a çıkabileceği tahmin edilmek-  hastane yatağı sayısı %23,2 azalmıştır.
            kalar ile birlikte bu “belirli” derecenin   tedir. Avrupa Komisyonu’nun son   Özel sektörün hastane yatağı sayısı
            daha da azaldığını söyleyebiliriz.   yıllardaki politikalarının “Ulusal sağlık   aynı dönemlerde bazı Avrupa ülke-
            Daha önceden de eşitlikçi olmayan   sistemleri tarafından verilen hizmetle-  lerinde %59’a varan oranlarda artış
            ama egemenler tarafından eşitlikçi gibi   rin, artık ekonomik bir faaliyet olarak   göstermiştir. Son 17 yılda AB’ye üye
            lanse edilen Avrupa sağlık sistemleri   değerlendiriliyor olması” da sağlığın   her üç ülkeden birinde (%35) ekono-
            daha da eşitsiz hale gelmiştir. Pan-  piyasalaştığının kanıtıdır.   mik (çok pahalı), coğrafi (uzak) veya
            demiden önce Avrupa Birliği’ne (AB)                               bekleme listesi gibi engeller nedeniyle
            üye ülkelerin çoğunluğunda neredeyse   Son yıllarda benimsenen maliyet sınır-  kamu tarafından karşılanmayan sağlık
            her iki kişiden birinin kendi kendine   lama baskıları, verimlilik adı altında   hizmeti ihtiyaçları olduğunu bildiren
            algılanan sağlık durumunu olumlu ola-  koruyucu hizmetlerden vazgeçilmesi   nüfusun yüzdesi de artmıştır.
            rak değerlendirmemesi bu eşitsizliğin   ve kemer sıkma önlemleri, sağlık
            sonuçlarındandır.                hizmetleri için mevcut kaynakların   Pandeminin en çok vurduğu İtalya’da
                                             niteliği ve niceliği üzerinde önemli   bin kişi başına düşen yatak sayısı
            Avrupa’daki sağlık sistemleri bir takım   bir etkiye sebep olmuştur. AB’ye üye   son 35 yılda %62 oranında düşürül-
            çeşitlilikler içerirken neredeyse hep-  ülkelerin son 15 yılda nüfus artış hızı   müştür. 1990’da hastane yataklarının
            sinde uygulanan politikalar sağlığın   %3,5 olurken bu süreçte bin kişi ba-  neredeyse tamamı devletin elinde iken

             28  hekim sözü  MAYIS-haziran 2021
   25   26   27   28   29   30   31   32   33   34   35