Page 31 - Hekim Sözü Sayı 4

SAĞLIK HAKKI

şeklinde yer verilmiştir. Bu tanımlama
kendi eşcinselliğinden dolayı acı ve sıkın-
tı çeken, rahatsızlık duyan kişileri ifade CİNSEL KİMLİKLE İLGİLİ
etmektedir. Heteroseksüel yönelimin tek
biçim olarak dayatıldığı toplumlarda, TEMEL KAVRAMLAR
baskıdan ve dışlanmadan kurtulmak
isteyen kişiler eşcinselliğinden rahatsızlık
duyabilir; fakat bu eşcinselliğin değil ATANMIŞ/BİYOLOJİK CİNSİYET:
toplumsal baskının yarattığı bir sıkıntıdır. Genital organlara bakılarak kişilere atanan cinsiyeti ifade eder. Vajina
Dolayısıyla ‘egodistonik homoseksüalite’ ile doğanlar kadın, penis ile doğanlar genelde erkek olarak tanım-
tanısı “değişmek” isteyen kişiler için ona- lanmaktadır. Bu iki biyolojik cinsiyet dışında interseks bireyler de
rıcı terapi uygulanmasının önünü açtığı vardır.
için eleştirilmiştir. Eşcinselliği düzelttiğini TOPLUMSAL CİNSİYET:
iddia eden bu tarz terapilerin hiçbir bi- Toplumsal cinsiyet erkekliğin ve kadınlığın toplumsal olarak nasıl
limsel dayandığı yoktur. Tedavi etmek bir konumlandırıldığını ve kurgulandığını ifade eden bir kavramdır. Top-
yana kişilerin ruhsal sıkıntısını arttırdığı, lumsal cinsiyet rolü ise kişilerin toplumun beklediği şekilde erkek ya
kişileri travmatize ettiği ve pek çok ruhsal da kadın olarak kabul görmek için uymaları gereken kuralları ve rol-
hastalığa yol açtığı bilinmektedir. Uzun leri belirtmektedir. Örneğin erkeklerin daha hırslı, güçlü, koruyucu;
çabalar sonucunda ‘ego distonik homo- kadınların ise kırılgan, evcimen, duygusal konumlarının ve rollerinin
olmasının beklenmesi toplumsal cinsiyetin bir sonucudur.
seksüalite’ de sınıflamadan kaldırılmış;
DSM-III-R ve DSM- IV’te ‘diğer cinsel CİNSEL YÖNELİM:
bozukluklar’ içinde “cinsel yönelim hak- Cinsel yönelim, bir kişinin cinsel ve duygusal arzularının hangi cinse
kında sürekli ve belirgin kaygı” tanısına yöneldiğini ifade eden bir kavramdır. Kişinin yönelimi diğer cinsiyete
yer verilmiştir. Fakat yine de bozukluk yönelik olduğunda heteroseksüel, her iki cinse yönelik olduğunda
başlığı altında eşcinselliğin yer alması biseksüel olarak adlandırılır. Eşcinsellik (homoseksüellik) ise kişinin
damgalanmayı arttırdığı için DSM-5 ile kendi cinsine yönelik çekim hissetmesi olarak ifade edilebilir.
beraber psikiyatrik sınıflama sistemlerin- CİNSİYET KİMLİĞİ:
den tamamen çıkarılmıştır. Kişinin kendi bedenini ve benliğini hangi cinsiyetten algıladığını ve
toplum tarafından hangi cinsiyete göre tanımlanmak istediğini belir-
AYRIMCI OLMAYAN BİR ten bir kavramdır. Kişilerin cinsiyet kimliği, biyolojik cinsiyetiyle para-
HEKİMLİK İÇİN… lelse cisgender olarak tanımlanabilirler. Eğer kişinin cinsiyet kimliği
Tüm bu değişiklikler uzun tartışmaların biyolojik cinsiyetinden farklı ise trans/transgender olarak tanımlana-
ve bilim insanları ile aktivistlerin uzun bilir. Trans kavramı, kendini transseksüel, travesti ya da queer olarak
mücadelelerinin sonucunda gerçekleş- tanımlayan kişileri de kapsayabilen şemsiye bir kavramdır.
miştir. Eşcinselliğin hastalık sınıflandır-
malarından çıkarılmasını politik bir karar
olmakla eleştirenler olsa da asıl politik eşcinselliğin “toplum sağlığı açısından za- Kaynaklar
olan eşcinselliğin hastalık olmadığı yö- rarlı” ya da “sapkınlık” olduğunu, “doğal • Vanessa Baird, Cinsel Çeşitlilik:
Yönelimler, Politikalar, Haklar ve
nünde çok sayıda kanıt olmasına rağmen, olmadığını” ifade etmek bilimsel değildir İhlaller. İstanbul: Metis Yayınları.
eşcinselliği hala hastalık olarak görme ko- ve tıp etiği ile bağdaşmamaktadır. 2004.
nusunda ısrarcı olmaktır. Günümüzde ne Homofobi, damgalama ve ayrımcılığın • Psikologlar için LGBTİ’lerle Çalış-
psikiyatri ne de diğer tıp dalları eşcinselli- sonucu olarak LGBTİ+ bireylerde dep- ma Kılavuzu- TODAP
ği patoloji olarak ele almaktadır. Eşcinsel resyon ve anksiyete bozuklukları başta • “Eşcinsellik” Bilgilendirme Dos-
yası 10- CETAD
ya da trans olmanın bir seçim olmadığını olmak üzere ruhsal hastalıklar artmakta,
da çok iyi bilmekteyiz. Nasıl ki hetero- intihar oranları yükselmektedir. Her yıl • Şahika Yüksel, “Eşcinsellik,
Sosyal Dışlanma ve Ruh Sağlığı
seksüel olan biri kendi isteğiyle eşcinsel çok sayıda LGBTİ+ nefret suçlarına Sorunlarına Yaklaşım”, Homofobi
olamıyorsa eşcinsellerin de heteroseksüel maruz kalmaktadır. Mesleği zarar vermek Kimin Meselesi? Anti-Homofobi
Kitabı 2, Kaos GL, 2010.
olması mümkün olmamaktadır. İstemek- değil yaşatmak olan sağlık çalışanlarının
le, televizyon ekranlarından izlemekle, hastalarını/danışanlarını değerlendirirken • Koray Başar, Farklı Yönleri ile
Cinsel Kimlik: Bedensel Cinsiyet,
hikayelerini dinlemekle heteroseksüelle- kendi önyargılarının farkında olmaları ve Cinsiyet Kimliği, Cinsel Yönelim ve
rin eşcinselliğe “özendirilmesi” ya da tam bunları gözden geçirmeleri, cinsel kimlik Cinsiyet Rolü. Toplum ve Hekim.
Temmuz-Ağustos 2014. Cilt 29,
tersi söz konusu değildir. Eşcinselliğin çeşitliliğinin farkında olmaları ve ayrım sayı 4.
doğanın dengesini bozduğu ifadesi de yapmaksızın tıp mesleğinin gereklilik- • Koray Başar, Mahmut Şefik Nil,
gerçeği yansıtmamaktadır. Doğada insan- lerini yerine getirmeleri hem LGBTİ+ Seven Kaptan, “Eşcinsellikle İlgili
Yaygın Yanlışlar, Bilimsel Doğru-
lar dahil yüzlerce canlı türünde eşcin- bireylerin hem de toplumun sağlığı ve lar”, Homofobi Kimin Meselesi?
sellik olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla huzuru için önemlidir. Anti-Homofobi Kitabı 2, Kaos GL,
2010.

TEMMUZ-AĞUSTOS 2019 hekim sözü 29