Page 13 - Hekim Sözü Sayı 4

DOSYA

ardından, Osmanlının son dönemlerin- Dünya tarihinin bütünü düşünüldüğünde
de başlayan modernleşmenin izinden son derece yeni olan “modern tıp” kaba-
gidilmiş, modern batı tıbbı üzerine kurulu ca son iki yüz yılın ürünüdür, bu sürede
sağlık sisteminde geleneksel uygulamalar mikroorganizmalar keşfedilmiş, insan Günümüzde gele-
yasaklanmış, bu uygulamaları yapanlar fizyolojisine dair pek çok bilgi üretilmiş, neksel ve alternatif
cezalandırılmıştır. Buna karşın, sülük, genetik bilimi ortaya çıkmış, hastalıkların
hacamat vb. geleneksel sağlık uygulama- patofizyolojileri aydınlatılmış ve böylece sağlık uygulamala-
larının yasadışı olarak sürdüğü bilinmek- pek çok tedavi ortaya çıkmıştır. Aynı rını kullanan insan-
tedir. Yaklaşık yüzyıl sonra, ortaya çıkan zamanda teknolojideki gelişmeler pek çok
Modern Türkiye ile tarihsel hesaplaşmada hastalığın tanısında ve tedavisinde yeni ların bir kısmı bu
“Cumhuriyet’in yok ettikleri” arasında olanaklar yaratmış, farmakoloji biliminin çaresiz hastalardan
“Osmanlı tıbbı” da sayılmaktadır. Bu gelişmesiyle de toplumun hizmetine pek
bağlamda geleneksel hekimliğin çeşitli alt çok ilaç sunulmuştur. Tüm bunlar gü- oluşmaktadır. Bu
dallarına dair (kupa çekme, hacamat vb.) nümüzde modern tıp olarak bir sistemin arayışın piyasadaki
sempozyumlar düzenlenmeye başlan- oluşmasında önemli gelişmelerdir. Mo-
mış, ülke yöneticilerinin himayeleriyle dern tıbbın gelişmesi dünya üzerinde pek karşılığı ise “umut
açılışlar gerçekleşmiştir. Öyle ki haca- çok hastalığın ve ölümlerin önlenmesi, tacirliği” olarak
matcı dernekleri, yıllar sonra kendilerine ortalama yaşam süresinin artışı gibi ge- özetlenebilir.
itibarlarının iade edildiğine dair ifadeler lişmeler yapsa da, modern tıbba yönelik
ile yeniden sahneye çıkmıştır. bazı eleştiriler yükselmiştir.
Türkiye’nin politik islami çizgideki Modern tıp sayesinde pek çok hastalı-
mevcut iktidarının GATSU’yu bir sağlık ğın erken tanısı ve tedavisinin olanaklı
politikası olarak uygulamasının yanında, hale gelmesi yanında toplumların yaşam
bu uygulamaların toplumda karşılık bul- koşullarındaki iyileşmeler ve toplumun
ması da üzerinde durulması gereken diğer bütününü kapsayan halk sağlığı hizmet-
bir durumdu. Bir kesimin hacamata diğer leri sayesinde toplumda hastalık ve ölüm-
bir kesim homeopatiye yönelmesi sadece lülük örüntüsü farklılaşmıştır. Buna göre,
tercihlerin değiştiğini, ama toplumun erken ölümlerin önlenmesiyle ortalama
her kesiminin modern sağlık hizmetleri yaşam süresi artmış, böylece bulaşıcı
dışında, benzer arayışlarının olduğunu olmayan hastalıklarda artış gözlenmiştir.
göstermektedir. Buna giderek artan çevre kirliliğinin ve
denetimsiz gıda endüstrisinin yarattığı
Modern tıbbın insan bedenini ‘keşfedil- sağlık sorunları (kanserler başta olmak
mesi gereken bir evren’, hastalıkları ise üzere) eklenmiştir.
‘çözülmesi gereken problemler’ olarak ele
alması, en temel eleştiri noktası olmuş- Bulaşıcı olmayan hastalıkların temel özel-
tur. Bu eleştiriler, modern tıbbın insanın likleri uzun sürmeleri hatta tam iyileşme
zihin dünyasını dikkate almadığı, aynı olanaklarının olmaması, yaşam kalitesini
zamanda insanı yaşadığı çevre ve toplum- bozmaları, bazılarının (özellikle kanser-
dan kopuk, boşlukta bir yerde duran bir ler) tam tedavisinin olmamasıdır. Bu da
organizma olarak ele aldığı noktasında hastaların, gerek sağaltım gerekse yaşam
yoğunlaşmıştır. Oysa sağlık hizmetleri- kalitesi açısından yeni arayışlara yönel-
nin “bütüncül (holistik)” bir yaklaşımla mesi bakımından önemlidir. Günümüzde
sunulması, sadece bedensel sağlığı değil geleneksel ve alternatif sağlık uygula-
zihinsel ve sosyal iyilik halini de kapsa- malarını kullanan insanların bir kısmı
ması gerektiği Dünya Sağlık Örgütü’nün bu çaresiz hastalardan oluşmaktadır. Bu
anayasasında daha 1948 yılında kabul arayışın piyasadaki karşılığı ise “umut
edilmiştir. Toplumcu tıp yaklaşımıyla tacirliği” olarak özetlenebilir.
kurulacak sağlık sistemlerinin önemi
genel olarak kabul görmesine karşın, bu 20. yüzyıl aynı zamanda, sağlık hizmet-
ilkeler yalnızca bazı sağlık sistemlerinde lerinin kurumsallaştığı, ülkelerin temel
yaşama geçebilmiştir. Çünkü bu ilkelerin ekonomik politik karakterlerine göre
pek çok ülke tarafından kabul edildiği sağlık sistemlerini örgütlediği bir dönem
1978 yılındaki Dünya Sağlık Örgütü’nün olmuştur. Örneğin ABD sağlık hizmet-
Temel Sağlık Hizmetleri Konferansı’nın lerinin tamamen özel sektörün elinde
ardından küresel bir ekonomik kriz baş- örgütlendiği bir örnek iken, Avrupa
lamış ve kapitalizm neoliberalizm olarak ülkeleri sosyal devlet uygulamalarının da
adlandırılan yeni bir döneme girmiştir. etkisiyle kamu eliyle örgütlenen sağlık

TEMMUZ-AĞUSTOS 2019 hekim sözü 11