Page 20 - Hekim Sözü (Sayı 23) Ekim-Aralık 2022

DOSYA

Son yirmi yılda pratisyen

hekimlik alanında neler değişti?

Selma Okkaoğlu *

Türkiye’de son yirmi yıllık süreç AKP’nin iktidar olduğu ve Sağlıkta Dönüşüm Programı
(SDP)’nın uygulandığı bir dönem olmuştur. Ancak bilindiği üzere bu dönüşüm 70’li
yıllarda reform programlarıyla tüm dünyada uygulamaya başlatılan yenidünya
düzeninin-neoliberal politikaların bir devamıdır. Amaç sosyal devlete müdahaledir.

ağlığın piyasalaştırılması, özel- kapı tutucu olarak da isimlendirilmiş- uygulamaya konulmuştur. Bu yasaya
leştirmesidir ve elbette ki Dünya tir. göre; bölge/nüfus tanımlanmış sağlık
SBankası projesidir. Sonuçları 2. Kendi bölgesindeki tüm topluma ocakları oluşturulmuş, sağlık insan
açısından bakıldığında ise SDP, emek- koruyucu, tedavi ve rehabilite edici gücü ve ekip tanımlanmıştır. Pratisyen
çilerin uzun mücadeleler sonucu elde hekimler sağlık ocağında istihdam
ettiği kazanımlarının bir bir kaybedil- hizmetleri bütüncül şekilde verir (Kap- edilmeye başlanmıştır.
mesi, eşitsizliklerin artması demektir. sayıcılık). Ne yazık ki sosyalizasyon yasasının
3. Bireyle ve toplumla herhangi bir
SDP’nin birinci basamağa ve dola- sahada uygulanması engellerle karşı-
yısıyla birinci basamakta istihdam sağlık sorununun varlığından bağımsız laşmıştır. Yeterli sayı ve nitelikte sağ-
edilen sağlık çalışanlarına, özellikle de uzun erimli bir ilişki kurar. Böylece lık ocağı açılmamıştır. Buna rağmen
hekimlere nasıl yansıdığını anlaya- toplumu tanır, ihtiyacı belirler, planlar BBSH çalışanlarının özverileriyle bula-
bilmek için Birinci Basamak Sağlık ve değerlendirir, değişen gereksinimle- şıcı hastalıklar kontrol altına alınmış,
Hizmeti’ni (BBSH) kavramsal olarak ri saptayabilir( Süreklilik). aşılama oranları yükseltilmiş, polio
tanımlamak yararlı olacaktır. 4. Başka kurumlar ve kişiler tarafın- eradike edilmiş, kızamık eliminasyonu
dan sunulan hizmetlerin uyumunu sağlanmış, anne ve bebek ölümleri
Birinci basamak, kaynaklarını toplu- azaltılabilmiştir.
mun gereksinimlerine göre dağıtabilen ve bütünlüğünü sağlar, bilgileri bir
(herkese eşit), erişimi hiçbir şekilde araya getirir, gerekirse sevk eder, izler, SDP’nin “Aile Hekimliği Sistemi” uy-
engellemeyen bir finans yapısı (ücret- kayıt tutar, diğer hekimlerle paylaşır. gulamalarının pratisyen hekimlik kim-
siz), birinci basamağın ihtiyaçlarına Böylece gereksiz hizmet tekrarlarını liği üzerindeki değişiminin anlaşılabilir
uygun donanımda sağlık insan gücü ve kaynakların gereksiz kullanımını olması için bazı noktaların özellikle
ve ekibin olması gereken bir yapıdır. engellemiş olur (Eşgüdüm). vurgulanması gerekmektedir. Şöyle ki;
Ayrıca bu ekip toplum yönelimli Yapısal ve işlevsel özellikleri açısın- 90’lı yıllarda sahada toplum yönelimli
olmalıdır. Yani toplumu tanımalı ve dan baktığımızda BBSH, toplumun anlayış ile yetişen pratisyen hekimler,
elde ettiği bilgiler aracılığı ile sağlığın sağlıktaki eşitsizliklerden en az şekilde sağlığın bir insan hakkı olduğu talebi
sosyal ve çevresel bileşenlerinin farkı- etkilenmesini sağlamayı hedefler. ile mücadele yürüten TTB’nin güçlü
na varmalı ve çalışmalarını bu temelde BBSH ile toplumda en sık görülen, bir dinamiği olmuşlardır. Sosyalizas-
yürütmelidir. Bunun içinde belirlenmiş toplumu en çok etkileyen durumları yonun uygulanması için siyasi iktidara
bir toplum gereklidir. Burada toplum saptamak ve özellikle de en çok zarar karşı mücadele yürütmüşlerdir. Aynı
ile kastedilen aynı coğrafi bölgede görebilecek riskli grupları korumak zamanda pratisyen hekimler mesleki
yaşan nüfustur. ve bunu sürekli yapabilmek mümkün anlamda kendilerine dayatılanı/tarif
edileni kabul etmeyip kendi mesleki
Bu kavramsal çerçevede birinci basa- olabilecektir. disiplinlerini oluşturmuşlardır. Birinci
mak sağlık kurumları; Türkiye’de bu kavramsal çerçeve 1961 basamak hekimliğinin/pratisyen
1. İlk başvuru yeridir. Farklı ülkelerde anayasasının kabul edildiği siyasi hekimliğin mecburen seçilen, geçici
iklimde 224 sayılı Sağlık Hizmet- olarak yapılan bir hekimlik uygulama
Dr., İTO Pratisyen Hekimlik Komisyonu lerinin Sosyalleştirilmesi Yasası ile alanı olmadığını söyleyerek pratisyen
*
18 hekim sözü EKİM-ARALIK 2022