Page 39 - Hekim Sözü (Sayı 19) Ocak-Şubat 2022

ETİK

yararı gerekçe gösterilerek çiğnenebi- Yaşam hakkı diğer hakların gerçekleşe- rekli olduğunu belirttiği ve yetkililerin
leceği anlayışı, kişilik haklarını ihlal bilmesinin olanağını sağlaması nede- de bu hakikati reddetmediği açık oldu-
edebilecek çok tehlikeli bir yaklaşım- niyle tüm hak ve toplumsal yararların ğuna göre, herhangi bir zorunlu uygu-
dır. Bununla birlikte, duyarlı bireylerin üstünde bir değerdir. Özgürlük, sosyal lamaya gereksinim duyulmaması için,
bağışıklanmasıyla toplum düzeyinde hayatta diğer insanlara ve topluma devletin öncelikle toplumun kültürel
etkin ve güvenli koruma sağlanabilen karşı sorumluluklar da içeren, sadece değerlerini de göz önüne alarak halkı
bulaşıcı hastalıklar özelinde, bir değer serbestlik anlamına gelmeyen bir kav- şeffaf ve doğru bilgilerle aydınlatması,
olarak toplum yararı birey özerkliğinin ramdır. Özgürlüğün bu niteliğini göz insanların onam vereceği ve aşılama
üzerinde ele alınması gerekliliktir.” ardı etmek herkesin eşit bir şekilde çalışmalarına gönüllü olarak katılacağı
ifadesine yer verilmiştir. Konu “top- özgürlüğe hakkı olduğu anlayışını hiçe bir ortamı oluşturması beklenir.
lumsal bağ içinde yer alan tüm üyeler saymak anlamına gelecektir. Bunun gerçekleştirilemediği durum-
arasındaki ilişkinin esasını, birbiri- Bu değerlendirme kapsamında yaşan- da ise devlet, toplumsal bağışıklığın
ne karşı sorumluluk oluşturur. Bu makta olan salgın süreci ele alındığın- sağlanması amacıyla gerekli normatif
nedenle bireysel iyinin toplumun diğer da öncelikle aşağıdaki soruların bilim- düzenlemeleri yürürlüğe koymalıdır.
kesimlerine zarar vereceği durumlarda, sel yanıtlarını vermek gerekecektir:
bireysel iyi, ‘zarar vermeyeceksin’ il- Devlet, aşıya herkesin ulaşımını sağla-
kesi gereği bir yarar olarak görülemez. Toplumsal yaşamın sürdürülmesi için yacak düzenlemeleri yapmalıdır.
Çünkü diğerlerini gözetmeyen bir korunma gerekli midir? Devlet aşıya ulaşma konusunda sıkıntı
bireysel yarar, toplumsal bağı, toplum- Var olan aşılar bu korumayı sağla- çeken dezavantajlı gruplar için ek
sal dayanışmayı zedeler” söylemiyle makta mıdır? Aşıdan başka, aşı kadar önlemler alarak özen ödevini yerine
bireysel özerklik ve toplumsal yararın etkili koruma yöntemleri söz konusu getirmelidir.
birlikte korunması ve bunun olanaklı mudur?
olduğu şeklinde temellendirilmiştir. Devlet, sürecin özerk ve bilimsel bir
Salgının önlenmesi için aşı uygulama- yapı tarafından sürekli ve düzenli
Beden bütünlüğüne dokunulmaması sıyla toplumsal bağışıklığın sağlanma- olarak denetlenmesini, izlenmesini
mutlak hak olarak kabul edilir. Ancak sı mümkün müdür? sağlamalı ve elde edilen bilimsel bilgi-
toplumsal yarar ve toplum sağlığının lere göre oluşturulan öneriler doğrultu-
korunması göz önüne alındığında, Pandemi sürecinde aşı uygulanma- sunda tutum almalıdır.
aşı konusu sadece beden bütünlüğü sının etkili ve güvenli bir mücadele
üzerinden ele alınamaz. Aşı olunma- aracı olduğu pek çok ülke deneyimiyle Devlet aşılama çalışmalarının sonuç-
ması durumunda diğer kişilerin de bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Bu larını düzenli ve sürekli bir biçimde
hasta olmasına, hatta yaşam hakkını bağlamda aşı uygulanması pandemi- değerlendirmeli, şeffaf bir biçimde
kaybetmesine neden olunabildiği göz nin kontrol altına alınması, hatta sona paylaşmalıdır.
önüne alındığında, meselenin sadece erdirilmesi için bir gerekliliktir. Devlet kitlesel aşı uygulamalarında
aşı olmayı reddeden kişinin beden SON SÖZ ortaya çıkabilecek aşı sonrası istenme-
bütünlüğü ile sınırlı olmadığı görül- Bu değerlendirmeler kapsamında yen etkileri dikkatle izlemeli, zararların
mektedir. Bireysel özgürlük kavra- toplum sağlığının korunması ortak tamamını ivedilikle karşılamalıdır.
mının bireysel serbestlik anlamına ilkesinin gereği olarak aşının zorunlu
gelmediği unutulmamalıdır. Serbestlik kılınması olanaklıdır. Öncelikle bu Aşı olmayanların yaratacağı CO-
kavramı öznenin “ben” olduğu özel düzenleme açık, anlaşılabilir ve belli VID-19 hastalık yükü, sağlık sistemi-
alana dairdir. Bir işlev gerçekleştirdiği- ölçütlere uygun bir yasal çerçeve ile nin ve sağlık çalışanlarının üzerindeki
miz anda serbestlik alanından çıkarak yapılmalıdır. Burada aşı olmayanların taşınamaz hale gelen ağırlığı daha da
ortaklık alanına dahil oluruz ki, artık Anayasada tanımlanan temel hak ve artıracak ve sağlık hakkına erişimi güç-
bu durumda ortaklık ilkeleri geçerlilik özgürlüklerini ölçüsüz sınırlandırma- leştirecektir. Tüm bilimsel bilgiye ve
kazanır. Ortak alanda ise artık özne yacak, hakkın özüne dokunmayacak toplumu etkileyen olumsuz sonuçlara
“herkes” olmuştur. Bu durumda bir şekilde hak sınırlamalarına gidilmesi karşın başkalarına zarar vereceğini
arada yaşama bilinciyle kendimiz için söz konusu olabilmektedir. Böylece bilerek aşı olmaktan kaçınmak ahlaki
istediğimiz her şeyi herkes için isteme bireysel serbestlik kapsamında, beden özne olma özelliğinin yitimidir.
ilişkisinde, yani gerçekleştirdiğimiz ey- bütünlüğü ve bireysel özerklik de Bir arada yaşamanın yaptıklarımızın
lemin başkaları için ne anlama geldiği korunarak kişi ortak alana katılma- başkaları için ne anlama geldiğini
de düşünüldüğünde, özgürlük kavramı mayı seçerek aşı olmama istemini de düşünmeyi de gerektirdiği açıktır.
dile getirilebilir. Kısaca özgürlük gerçekleştirebilecektir. Kişi serbestlik içinde aşı olmayarak
serbestlikle değil ahlaki özne olma ile başkalarının da zarar görmesine neden
ilintilidir. Salgın hastalık durumun- Bu bağlamda TTB Etik Kurulu her- oluyorsa, bu özgürlük kavramı kapsa-
da geçerli ortaklık ilkesi “toplumsal kesin sağlıklı yaşam hakkını sağlama mında olmayacaktır. Sağlık hakkının
yarar”dır ve bunun sağlanması için ödevi olan devlete sorumluluklarını sadece bireysel olarak kendimizin
bilimsel verilerin doğrultusunda aşı hatırlatmayı bir görev bilir: değil, herkesin sağlığıyla ilintili olduğu
uygulanması gerekmektedir. Bilimin aşıların güvenli, etkili ve ge- unutulmamalıdır.

OCAK-ŞUBAT 2022 hekim sözü 37