Page 36 - Hekim Sözü Sayı: 1

ETİK

Hekimler işte bu anlamdaki deonto- yapılan politik tercihlerle üretim ilişkile-
loji’nin yitirildiğinden söz ediyorlar, rinin önemli ölçüde değiştiriliyor olması.
Gerek hekimlik “deontoloji kalmadı” derken. Meslektaş- Sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi,
mesleğinde, gerekse lar birbirlerini korumak yerine hastalara, sağlık politikalarının gereksinime göre
politikacılara, topluma şikayet ediyor, değil kârlılığa göre biçimlendirilmesi
de genel olarak tıp yöneltilen suçlamalarda birbirlerini mesleki değerleri korumayı güçleştiriyor.
kurumunda değer- savunmuyor, birbirlerinden ücret alıyor, “Verimlilik”, “maliyet-etkinlik”, “kalite”,
muayene sırasında öncelik vermiyor, “rekabet” ve “performans” gibi iş dünya-
sel anlamda büyük meslektaş nezaketini gözetmiyor, diyor- sına ait kavramların sağlık hizmetlerine

bir değişim var. lar. Bu yakınmanın kaynaklandığı anla- uygulanmaya çalışılması sağlık hizmetle-
Mesleğin doğasını yış; “meslektaşımız her ne yaparsa yapsın rine erişim hakkını çiğneyen politikalar
kendi aramızda kalmalı, onu ancak biz doğurduğu gibi, aynı zamanda önceliği
belirleyen, varlığını yargılar, gereğini yaparız; ama “dışarı”ya daima hasta yararına verme, kişiliğine ve
anlamlandıran temel karşı onu hep birlikte / mesleğin say- onuruna saygı gösterme, ayrım yapma-
gınlığını korumak adına savunmalıyız” ma gibi hekimlik mesleğinin varlığını
değerleri öncelemek
biçiminde özetlenebilir. Bu anlayışın sürdürmesini sağlayan değerleri örseliyor.
gitgide daha çok be- yanlı bir tutum olduğu, hizmet alanların Sigorta primi zamanında yatmamış bir
del ödemek zorun- haklarını gözetmediği, hatta pragmatik kişinin hizmet alamadığı, alanın ise temel
olarak dahi hatalı olduğu açık. paketle yetindiği koşullarda hekimden bu
da olunan bir çaba değerleri koruması nereye kadar bekle-

haline geliyor Bununla birlikte, gerek hekimlik mes- nebilir? Hasta 120. sırada “hizmet” alma
leğinde, gerekse de genel olarak tıp fırsatı bulabildiğinde özerk karar vere-
kurumunda değersel anlamda gerçekten bilmesi için ne kadar aydınlatılabilir? Ya
büyük bir değişim var. Değişen, “kal- da bir hastane/fabrikada sözleşmeli bant
mayan”, elbette deontoloji kavramının işçisine dönüştürülmeye çalışılan, emeği
kendisi değil; meslek ahlakı kuralları sa- sayıyla ölçülen, çalışma kurallarını kârlılı-
pasağlam yerinde duruyor. Hatta bugün, ğın belirlediği hekim hangi meslektaşının
her zamandan fazla yol gösteriyorlar. Te- ücretsiz hizmet almasını sağlayabilir?
mel olarak deontoloji’nin anlamı ve kap- Hipokrat’ın vaaz ettiği meslektaşların
samı değişmiyor, ama eski anlamdaki kul- kardeşliğini sahiplenmek şöyle dursun…
lanımı iki dinamiğin etkisiyle var olmakta
güçlük çekiyor: Birincisi; hasta haklarının Hekimlik kimliğini doktorluğa, hasta
gelişmesi, tıp etiğinin bir disiplin olarak tedavi eden teknisyene dönüştürmeye
benimsenmesi gibi etmenler eski kullanı- başlayan bu süreç, meslek ahlakını,
mın dar çerçevesini zorluyor, bu çerçeve- meslektaşların birbirleriyle ve hastalarla
nin sadece korumak/kollamak ile sınırlı olan ilişkilerini de değişmeye zorluyor:
kalmasını, meslek ahlakı kurallarının Kimi değerler yozlaşıyor, hatta yitiriliyor,
temelini oluşturan değerleri dışlamasını mesleğin doğasını belirleyen, varlığını
giderek olanaksız kılıyor. Artık; yaşam ve anlamlandıran temel değerleri öncelemek
sağlığa saygı ve özen göstermek, önce- gitgide daha çok bedel ödemek zorun-
liği daima hasta yararına vermek, ayrım da olunan bir çaba haline geliyor. Bu
yapmamak, mesleki gizliliği korumak gibi koşulların eski anlamıyla deontoloji’yi
temel kurallar gündemde daha sık yer ortadan kaldırması doğal. Temel olarak
alıyor, mezuniyet öncesi eğitimlerde yer insan yaşamı, sağlığı, kişiliği ve onuruna
buluyor, bu kurallara uyulması gerektiği saygı ve özen göstermek üzerine bina
daha yüksek sesle dile getiriliyor. Eskinin edilmiş olan mesleki değerleri aşındırması
manüfaktüre daha yakın tıbbi uygulama- da öyle. O nedenle; yozlaşmayla, değer
larında, lonca ilişkilerini olanaklı kılan yitimiyle, “deontolojinin kalmaması”yla
ortamında, hastaların “önce Allah sonra mücadelede temel olarak sağlık politi-
sen” deyip kendilerini sorgusuz teslim kalarını hedeflemek gerekiyor. “Çürük
ettikleri hasta-hekim ilişkisinde belki de elmaları aramızda barındırmayarak” eski
anımsatılması, tekrarlanması dahi akla güzel günlere dönüleceğini ummak, ger-
getirilmeyen bu kuralların önemi, artık çekçi olmadığı gibi, enerji de soğuruyor.
daha yaygın biçimde duyumsanıyor. Değerleri korumayı güçleştiren politikala-
rı ciddi biçimde odağa almazsak ortalıkta
Diğeri, çok daha etkili olanı; günümüzde hakikaten deontoloji kalmayacak…

34 hekim sözü OCAK - ŞUBAT 2019