Boğaziçi Çimento Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi tarafından Silivri’nin Balaban Mahallesi Kartaltepe mevkii, 221 Ada 5 nolu parselde (yerleşim olduğu konutlara 575 metre mesafede) “Klinker Öğütme Tesisi” adıyla çimento fabrika inşaatı bölge halkı ve toplumsal duyarlığı olan örgütlerin karşı durmalarına rağmen devam etmektedir.

2025 yılı başında yapımına başlanan proje tarım ve yerleşim alanları içindedir. Proje sahibi firma, çimento üretimi yapamayacakları sadece “paketleme-depolama” alanı olarak gösterdikleri projenin, TMMOB İstanbul Şubesinin yapımcı firmanın yayınladığı Nihai Proje Tanıtım Dosya içeriği üzerinde yaptığı değerlendirme çimento üretimine yönelik bilgiler içerdiği, tarım ve yerleşim yerlerine yakın projenin yapımının uygun olmadığı rapor edilmiştir.

Yerleşim alanları ve tarımsal faaliyetlerin olduğu bölgede yapımı süren çimento fabrikasının, doğaya insanlara ve diğer tüm canlılara vereceği zararlara dikkat çekmek, toplum sağlığı ve doğal yaşamın korunması amacıyla adı geçen projeden vazgeçilmesi talebiyle bu yazı hazırlanmıştır.

Prof. Dr. Onur Hamzaoğlu’nun (Kocaeli’nde Sanayi, Doğa ve İnsan - Mayıs 2016 - Kocaeli Tabip Odası) hazırladığı kitapta yer alan bilgilerin ışığında Silivri’de yapımına başlanan ve halkın tüm itirazlarına rağmen devam eden projenin, havaya, suya, toprağa, insanlara, hayvanlara, bitkilere, doğaya vereceği olası zararları ve halkın sağlığına olası olumsuz etkilerini, sonuçlarını sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Çimento üretiminde yer seçimi kâr amaçlı değil yaşam hakkı öncelikli olmalıdır!

Çimento üretim sürecinde, kalker taşları ve kil karışımından çimento elde etmek için yüksek enerjiye ihtiyaç duyulur ve yoğun hava kirleticiler üretir.

Çimento fabrikalarından çevreye yayılan tozlar, ağır metaller havada ve toprakta kirlenmeye neden olmakta, biyo çeşitliliği yok etmektedir. Ayrıca bu fabrikalarda lastikler, atık yağlar, boya çamurları, solventler gibi atıkların yakıt olarak kullanılması da ayrıca bir kirlenmeye neden olur. Yakılan atıklardan karbondioksitin yanında başka “kalıcı organik kirleticiler” arasında olan kirleticiler havaya, suya ve toprağa karışmaktadır. Çimento sanayiinde oluşan atıklar da başta solunum, dolaşım, sindirim ve sinir sistemini etkileyerek insan sağlığını bozmaktadır.

Çimento endüstrisi yaşamı nasıl tehdit etmektedir?

Bir ton çimento üretebilmek için yaklaşık 1,5 ton hammadde, 0.3 ton hava, 6 gigajül yakıt kullanılırken, 0.94 ton karbon dioksit de atmosfere salınır. Çimento üretimiyle ilişkili temel çevre sorunları havaya verilen emisyon ve enerji tüketimidir. Çimento endüstrisinde hammadde çıkarılması, toprak kullanımını ve biyo çeşitliliği olumsuz etkilemektedir.

Çimento üretiminden kaynaklanan ve çevreye yayılan en önemli emisyonlar sırasıyla; çeşitli partikül maddeleri, hammadde tozu, kömür tozu, klinker tozu, farin tozu, alçı, çimento tozu, döner fırında veya kurutma işlemlerinde kullanılan yakıtlardan, öğütülmüş toz kömür, fuel-oil veya doğal gazdan çıkan normal yanma ürünleri olan SOx , NOx’dir.

Çimento endüstrisi yarattığı partikül ve gaz kirliliği yanında kullanılan hammaddelere ve özellikle alternatif yakıt olarak kullandığı maddelere bağlı olarak başta arsenik, kadmiyum, nikel, krom, bakır, cıva, kurşun, mangan, selenyum, vanadyum, çinko gibi birçok metalin çevreye yayılarak çevre kirliliği (hava, su ve toprak kirliliği) oluşmasına yol açar. Bu metallerin doğrudan solunum yoluyla ve dolaylı olarak beslenme zinciri aracılığıyla insan ve diğer canlılar tarafından alınmasıyla farklı sistem veya organ kanserlerine değin varan olumsuz sağlık etkilerine neden olur.

Çimento fabrikalarında çeşitli atıklar yakıt olarak kullanıldığında bacadan salınan toksik maddeler toprağa suya havaya besinlere hayvanları etkileyerek insan bedenine girer. Bu toksik maddeler ve ağır metaller bir kez bedene girince yıllar boyunca bedenden atılamazlar Kalıcı Organik Kirletici (KOK) olarak adlandırılmaktadır. Çevreye yayılan KOK dünyada en tehlikeli kimyasalları(Dioksin, furanlar, klor, DDT, Pcb) arasında yer alırlar.

Çimento üretiminin bitkilere olan olumsuz etkileri:

Çanakkale de bir çimento fabrikası çevresindeki zeytinliklerde yapılan çalışmada zeytin ağaçlarından alınan örneklerde yeni ve eski filiz boyları meyve sayısı ve boyutları olmak üzere yapılan morfolojik gözlemlerde, tüm uzaklardaki ağaçlarda verim kaybı gözlenmiştir. (Uysal,2003)

Çimento endüstrisinin yarattığı partiküller ve gaz kirliliği yanında kullanılan hammaddelerin insan sağlığı üzerine olası etkileri:

Partiküler Maddeler (PM): Çimento sanayinin emisyonlarında çevre ile ilgili en önemli tahribat oluşturan etkenlerdendir. PM’nin ana kaynakları ham madde değirmenleri, fırınlar, klinker soğutucular, çimento değirmenleri hatta klinker ve çimento ambalaj, sevk sırasında tehlike yaymaktadır. Nefes darlığı, astım atakları, Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH) atakları, inme, kalp krizi, akciğer kanseri oluşturma riski taşımaktadır.

Azot Oksitler: Nefes almada zorluk, uyuşukluk, baş ağısı, üreme bozukluğu, sinir siteminde hasarlar oluşturabilmektedir.

Sülfür Dioksit: Üşüme, uyuşma, titreme, paralizi, akciğer ödemi gibi rahatsızlara yol açabilmekte, böbrek, göz, deri hasarları oluşturma riski taşımaktadır.

Karbon monoksit: Kalp damar sistemi, akciğer, sinir sistemi, kan yapımı sistemlerinde tahribat yaratma riski taşımaktadır.

Arsenik: Dermatit, mide barsak problemleri, periferik nöropati, solunum güçlüğü, böbrek, deri, lenf sistemlerinde tahribatlar oluşturmaktadır. Grup I kanserojen oluşturma riski taşımaktadır.

Kadmiyum: Solunum sistemi, böbrek, prostat, kan hücrelerinde hasara yol açması, Grup I kanserojen oluşturma riski taşımaktadır.

Cıva: Sindirim, solunum, deri, göz temasıyla vücuda girip, pnömoni, sinir sistemi hasarı, hafıza kaybı, konuşma bozukluğu, işitime kaybı gibi sorunlara yal açabilmekte, Grup 3 kanserojen riski taşımaktadır.

Kurşun: Sinir sistemi, göz, sindirim sistemi, böbrek, kan, sitemlerinde tahribatlar oluşturabilmekte, dişetinde hasar yapabilmekte, Grup 2A kanserojen riski taşımaktadır.

Benzen: Kemik iliği depresyonu, baş dönmesi, göz, deri, solunum sistemi, kan hücrelerinde hasar oluşturabilmekte, Grup I kanserojen riski taşımaktadır.

Nikel: Dermatit, alerjik astım, pnömoni oluşturabilmekte, Grup I kanserojen riski taşımaktadır.

Krom: Göz, deri, solunum sisteminde tahribat oluşturabilmekte, Grup I kanserojen riski taşımaktadır.

Antimon: Göz, deri, burun, ağız, kalp dolaşım sisteminde hasar yapabilmektedir.

Bakır, gümüş, mangan, baryum, berilyum, alüminyum, titanyum, selenyum, kükürt dioksit, çinko, azot oksitler, sülfür dioksit, poliklorlu dibenzodioksin, dibenzofuran gibi insan sağlığına olumsuz etkileyen birçok sistemi bozan ve kanserojen etki yaratan gazlar metalleri saymak yerinde olur.

Sonuç ve Talep:

Çimento sanayinde daha üretim sürecinin ilk aşaması olan hammaddenin elde edilmesi sırasında ekolojik denge bozukluğu çevre ve insan sağlığına etkileri başlamış olur. Silivri de üretici firmanın sadece depolama amaçlı proje yapılacağı iddiası bile çevre kirliliği ve insan sağlığına olumsuz etkilediğini bildirmek isteriz.

Kirliliği böylesine yüksek olan bir sanayi alanının çevre ve insan sağlığına olumsuz etkilerini en aza indirmek için söz konusu sanayi alanının üretim amacı yalnızca ülke gereksinimin, karışılmak olmalıdır.

Çevre ve insan sağlığına zarar verebilecek Silivri Çanta örneğinde olduğu gibi yerleşim yerlerine köylere tarım arazilerine hayvan yaşam alanlarına birçok meyve sebze ekim, üretim yerlerine yakın yerlerde Çimento üretiminin yapılmaması yer seçiminde kar amacı güdülmeden özen gösterilmesi gerekir. 

Çevrenin korunması, insan sağlığının korunması ana hedefimiz olmalı, Silivri de inşaatı devam eden Çimento fabrikası durdurulmalı, proje ruhsatı iptal edilmeli, yetkili kurumlar mevcut projenin Silivri Çanta bölgesindeki projesini sonlandırmak için görev ve sorumluluklarını yerine getirmelidir.

Odamız Silivri ilçe temsilciliğinin bileşenleri arasında yer aldığı Silivri Demokrasi Platformu, Silivri’de Çimento fabrikasının yaratacağı olası tahribatlara karşı, çevrenin ve toplumun sağlık hakkı için mücadele ettikleri için destekliyoruz, başarılar diliyoruz.

İSTANBUL TABİP ODASI