Son günlerde hekimler tarafından yapılan çok sayıda başvuruda, Belediyeler tarafından gönderilen yazılar ile “işyeri açma harcının” talep edildiği iletilmektedir. Bu nedenle konunun hukuki yönden değerlendirilmesine gerek görülmüştür.

1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun 5.maddesinde özel hekim muayenehanelerinin o yerin en büyük sağlık makamına yapılacak bir bildirim ile açılacağı düzenlenmiştir. Sağlık Bakanlığı tarafından 1219 ve 3359 sayılı Kanunlar ile 181 sayılı KHK’ye dayanılarak çıkarılan 9.3.2000 tarih ve 23988 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik uyarınca hekim muayenehaneleri de dahil olmak üzere bütün özel sağlık kuruluşlarının açılabilmesi için İl Sağlık Müdürlüğüne Yönetmelikte belirtilen evrak ile başvuru yapılması gereklidir.

Kısacası 1219 sayılı Kanun ve bağlı düzenlemelerle, genelde özel sağlık kuruluşlarının, özelde ise muayenehanelerin açılış ve işleyişine ilişkin özel hükümlere yer verilmiş ve İl Sağlık Müdürlükleri yetkilendirilmiştir.

İşyeri ruhsat harcının hangi işyerlerinden alınması gerektiği hususunda ortaya çıkan duraksamanın giderilmesi amacıyla 1990 yılında Başbakanlık tarafından Danıştay’dan “istişari mütalaa” talep edilmiştir. Danıştay 1. Dairesi tarafından konu incelenmiş ve “Noterlik daireleri, avukatlık büroları, doktor muayenehaneleri ve eczaneler için mevzuatta öngörülen gerekli ve zorunlu hususları denetleme veya belirli hizmetleri yapma gibi harç alınmasını gerektirecek bir belediye faaliyetinin olmaması, işyerinin kazanç amacı gütmesinin harç alınmasını gerekli ve haklı kılmaması nedenleriyle sözü edilen daire, büro, muayenehane ve eczanelerin belediyeden işyeri açma izni almasına gerek bulunmadığı ve 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81`inci maddesinde yazılı işyeri açma izni harcına tabi olamayacağı mütalaa kılınmakla dosyanın Danıştay Bakanlığına sunulmasına 29.3.1990 gününde oybirliğiyle karar verildi.” (1990/30 E. 1990/46 K.) ifadeleri ile istişari görüş bildirilmiştir. Ancak bu istişari  karar, idare ve yargı organları bakımından uyulması zorunlu nitelikte bir karar değildir.

Nitekim Danıştay 8. ve 9. Dairelerinin konu ile ilgili, istişari mütalaada belirtilenin aksine pek çok kararı bulunmaktadır. Danıştay 8.ve 9. Daireleri, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu’nun 81.maddesinde “Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bir işyeri açılmasının işyeri açma harcına” tabi olduğunun belirtildiği ve bu Kanuna dayalı olarak çıkartılan Belediye Gelirleri Kanunun Çeşitli Harçlarla İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 10.maddesinde sayılan işyerlerinin ruhsat almak zorunda olmasalar bile, Belediyelere işyeri açma harcı ödeyecekleri yönünde hüküm kurmuşlardır. Muayenehaneler de anılan Yönetmeliğin 10.maddesinde sayılan işyerleri arasında bulunmaktadır.

Belirtilen Danıştay kararlarından anlaşıldığı kadarıyla, hekimler, muayenehaneler de dahil olmak üzere özel sağlık kuruluşu açılışlarında, açma ruhsatı niteliğindeki belgeyi İl Sağlık Müdürlüğünden alacaklar, ancak bağlı bulundukları Belediyelere de işyeri açma harcı ödeyeceklerdir.

Belirtildiği üzere, işyeri açma izni harcı alınmasına ilişkin işlemin kanuni dayanağı 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 81. maddesi ile 21.08.1981 gün ve 17435 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Belediye Gelirleri Kanunun Çeşitli Harçlarla İlgili Hükümlerinin Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliktir. Alınacak harcın miktarı da aynı Kanunun 84. maddesinde belirlenmiştir.  

“İşyeri açma harcı” düzenlemesi, verilen ruhsatın ve yine ruhsat verilirken sunulması gereken bir hizmetin/işin karşılığı olarak düşünülüp öngörülmüştür. Belediyeye bu yönde bir hizmet almaksızın harç ödemek genel hukuk ilkelerine ve yasaların düzenlenme amaçlarına aykırı düşmektedir. Yukarıda belirtildiği üzere, muayenehaneler de dahil olmak üzere özel sağlık kuruluşlarının açılmasında yetki Sağlık Bakanlığına verilmiş ve Bakanlık tarafından bu konuda oldukça ayrıntılı düzenlemeler yapılmıştır.  Özel sağlık kuruluşlarının açılışında yetki ve hizmet Sağlık Bakanlığında iken, harcın belediyeye ödenmesinin hukuka aykırı olduğu açıktır.

Bu durumda, işleme muhatap kalan hekimler tarafından, ilgili belediye işlemi ile birlikte 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanununun 85.maddesine dayanılarak çıkarılan ve 21.08.1981 gün ve 17435 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren yönetmeliğin 10. maddesinde yer alan “muayenehane” ibaresinin iptali için yargı yoluna gidilmesi gerekmektedir. Aksi halde yani Yönetmelik’in 10. maddesi yürürlükte olduğu sürece, benzeri uygulamalar maalesef devam edecektir.

Konuya ilişkin ayrıntılı bilgi hukuk büromuzdan alınabilir.

01.04.2006
İstanbul Tabip Odası
Hukuk Bürosu

BENZER HABERLER

Hekimlere Hukuki Danışmanlık Hizmeti Sunmaya Devam Ediyoruz

Hekime Şiddet Cezasız Kalmadı

7 Ocak Yönetmelik Değişikliği Davaları Hakkında Bilgi Notu

Sağlık Hizmetlerinde Tanıtım ve Bilgilendirme Faaliyetleri Hakkında Yönetmelik Yayınlandı

Haklılığımız Tescil Edildi! Sağlıkta Şiddeti Protesto Etmek Suç Değildir!

Muayenehane Hekimlerine Çalışma Kısıtlaması Getiren Yönetmelikler Bir Kez Daha Değişti